16 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Yusuf Solmaz BALO
15
maktadır. Kişiler bakımından, ceza kanunları önünde eşitlik ilkesinin
bir istisnası olarak milletvekillerinin yasama dokunulmazlığı altında
ayrıcalıklı kurallara tabi kılınmış olması, parlamentonun saygınlığına
gölge düşürdüğü, demokrasiye zarar verdiği, dokunulmazlığın kaldı-
rılmasında siyasi nedenlerin ön plana çıktığı gerekçeleriyle birçok ülke-
de eleştirilmekte
6
, yasama dokunulmazlığının, ceza kanunları karşısın-
da vatandaşların eşitliği ilkesine aykırılık oluşturduğu belirtilmektedir
7.
Bununla birlikte, kabul edilmektedir ki; hukuk devleti, hâkimlere
sağlanan teminat ve bağımsız yargı kurumuna olan inancın varlığı-
na rağmen, yasama bağışıklıklarına olan ihtiyaç devam etmektedir
8
.
Gerçekten de, yasama dokunulmazlığı, kamuoyunda yasama meclis-
lerinin sürekli olarak eleştiri sebeplerinden birisi olarak varlığını koru-
makla birlikte, siyasi parti gruplarının değişik nedenlere bağlı olarak,
bu kurumu bir ihtiyaç olarak görme eğilimi devam etmektedir
9
.
Esasen, bütün demokratik ülkelerde, yasama organı üyeleri yasa-
ma faaliyetleri nedeniyle bazı ayrıcalıklara ve dokunulmazlıklara tabi
tutulmuştur. Bu yaklaşımdaki temel amaç, milletvekillerini, toplumda
üstün ve dokunulmaz insanlar sınıfı durumuna getirmek değil, mil-
letvekillerinin görevlerini gereği gibi yapabilmeleri, iktidarın ve diğer
güçlerin baskısından korunmaları ve bir suç iddiasıyla da olsa, görev-
lerinden geçici de olsa uzaklaştırılmalarını önlemektir
10
.
Türk hukukunda da TBMM üyelerine yaptıkları görev gereği ve
milletvekili sıfatına bağlı olarak bazı hak ve ayrıcalıklar tanınmıştır.
Bunların başında
“yasama bağışıklığı”
gelmektedir
11
. Yasama organı
6
Gören, Zafer, Anayasa Hukuku, T.C. Anayasası ve TBMM İçtüzüğü Eki ile, Seçkin
Yayıncılık, Ankara-2006, s. 211.
7
Gözler, Kemal, Yasama Dokunulmazlığı, Bir Karşılaştırmalı Hukuk İncelemesi,
http://www.anayasa.gen.tr/dokunulmazlik.htm, ulaşım tarihi: 05.02.2012.
8
Özcan, s. 6.
9
Özcan, s. 11.
10
Gözübüyük, A. Şeref, Anayasa Hukuku, Güncelleştirilmiş 8. Bası, Turhan
Kitabevi, Ankara-1999, s. 190.
11
“yasama ayrıcalığı/parlamenter muafiyet/teşriî muafiyet/teşriî masûniyet”
ifadeleri
de kullanılmaktadır. Bkz.
Teziç
, Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, 12.
Bası, İstanbul-2007, s. 376;
Gürbüz
, Reşit, Anayasa Hukuku, Genel Esaslar, Türk
Anayasa Hukuku, Turhan kitabevi, Ankara-2008, s. 120; Yasama dokunulmaz-
lığı konusunda tarihsel gelişim hakkında geniş bilgi için bkz.
Özcan
, s. 112 vd.;
Sabuncu
, Yavuz, Anayasaya Giriş, 11.Baskı, İmaj Yayınları, Ankara- 2005, s. 190
vd.;
Gözler
, Kemal,
“Yasama Dokunulmazlığı: Bir Karsılaştırmalı Anayasa Hukuku
İncelemesi”
, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 56, No 3,
Temmuz-Eylül 2001, Türk Anayasa Hukuku Sitesi, 01.05.2004,
www.anayasa.gen.