269 / 537
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller
268
(TCK m. 26), Sınırın Aşılması (TCK m .27), Cebir ve Şiddet, Korkutma
ve Tehdit (TCK m. 28), Haksız Tahrik (TCK m. 29), Hata (TCK m. 30),
Yaş Küçüklüğü (TCK m. 31), Akıl Hastalığı(TCK m. 32) Sağır ve Dil-
sizlik (TCK m. 33), Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde
Etkisinde Olma (TCK m. 34) dır.
Yukarda belirtilen ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan
nedenler başlığı altında iki ayrı konu bulunmaktadır. Bunlardan bi-
rincisi; kusurluluk ve Kusurluluğu etkileyen haller, ikincisi; hukuka
uygunluk sebepleridir.
Kusur veya kusurluluk, işlenen fiille ilgili olarak failin sorumlu
tutulup tutulmayacağı konusundaki değer yargıları şeklinde tanım-
lanmaktadır. Kusur yeteneği ise failin işlediği fiilin hukukî anlam ve
sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlen-
dirmeyle ilgili bir durumdur.
Hukuka uygunluk sebepleri ise; ceza kanunu tarafından yasakla-
nan bir fiil, yine ceza kanununun özel bir hükmü veya diğer kanunlar-
da yer alan başka bir düzenleme ile meşru sayılıp cezalandırılmıyor-
sa bu duruma hukuka uygunluk sebepleri denilmektedir
1
. 5237 sayılı
Kanun’da hukuka uygunluk sebepleri; Kanun hükmünü (görevi) yeri-
ne getirme (TCK.m.24/1), meşru savunma (TCK.m.25), hakkın kulla-
nılması (TCK.m.26/1) ve ilgilinin rızası (TCK.m.26/2) olarak dört ana
grupta toplanmıştır.
Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler başlığı
altında düzenlenen kimi kurumların hukuki nitelikleri tartışmalıdır.
Bu durumu ceza kanunumuz madde gerekçesinde kabul etmektedir.
Ancak konuların sonuçlarını dikkate alarak tüm konuları bu başlık
1 KUNTER, Nurullah; Suçun Kanuni Unsurları Nazariyesi, İstanbul 1949, s.108.;
DÖNMEZER, Sulhi - ERMAN, Sahir; Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kı-
sım, 12. Bası, İstanbul 1997, C.II, n.665.; ARTUK, Emin; Suç Genel Teorisi, in: Ceza
Hukuku El Kitabı, İstanbul 1989, s.207.; EREM, Faruk - DANIŞMAN, Ahmet - AR-
TUK, Mehmet Emin; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 1997, s.549.; ALA-
CAKAPTAN, Uğur; Suçun Unsurları, Ankara 1970,s.84.; BAYRAKTAR, Köksal;
Ceza Kanunundaki Hukuka Uygunluk Nedenleri, in: Ceza Hukuku Günleri, 70.
yılında Türk Ceza Kanunu-Genel Hükümler-(26-27 Mart 1997-İstanbul) İstanbul
1998, s.68.; SOYASLAN, Doğan; Ceza Hukuku Özel Hükümler, Genişletilmiş 3.
Baskı, Ankara 1999, s.350.; OKTAR, Salih; Ceza Kanunu Dışındaki Hukuka Uy-
gunluk Sebepleri, in: Ceza Hukuku Günleri, 70.Yılında Türk Ceza Kanunu-Genel
Hükümler-(İstanbul 26-27 Mart 1997) İstanbul 1998,, s.75.