TBB Dergisi 101. Sayı

TBB Dergisi 2012 (101)

Selami TURABİ

269

altında toplamayı uygun gördüğünü açıkça ifade etmektedir. Bölüm

başlığı tüm görüşleri kapsam içerisine almayı hedeflemiş olsa bile bu

konudaki tartışmaların tam olarak bittiği söylenemez. Örneğin; bazı

ülke kanunları zorunluluk hâlini bir hukuka uygunluk nedeni değil,

sorumluluğu ortadan kaldıran bir neden olarak kabul etmektedir.

Aynı şekilde, yetkili merciin emrinin yerine getirilmesini, genellikle

bir hukuka uygunluk nedeni olduğu kabul edilirken; bazı görüşler, bu

durumda hukuka aykırı ve fakat bağlayıcı emrin bulunduğunu ve do-

layısıyla, sorumluluğu ortadan kaldıran bir neden olduğunu ileri sür-

mektedirler. Keza, doktrin ve uygulamamızda

“suça etki eden neden”

olarak ifade edilen haksız tahrik, sorumluluğu azaltan sebep olarak

değerlendirilmektedir.

Biz bu çalışmamızda hukuka uygunluk sebeplerini konu dışında

tutarak sadece ceza kanunumuz açısından kusurluluk ve kusurluluğu

etkileyen haller üzerinde duracağız. Bu sebeple

“Kusurluluk ve Kusur-

luluğu Etkileyen Haller”

isimli makalemiz iki bölümden oluşmaktadır.

İlk bölümde kusur ve kusurluluk kavramı üzerinde durduk. İkinci bö-

lümde ise kusurluluğu etkileyen halleri tek tek inceledik.

I- KUSUR VE KUSURLULUK KAVRAMI

Kusur veya kusurluluk kavramı 5237 sayılı TCK tarafından tam

olarak tarif edilmemiştir

. Öğretide;

Dönmezer-Erman

;

“manevi unsur

cephesinden bakıldığında, failin kusurundan bahsediliyorsa fiil cephesinden

de fiilin kusurluluğundan söz etmek gerekir”

şeklinde, Öztürk-Erdem-

Özbek

;

fiilin, isnat kabiliyeti bulunan bir kimse tarafından bilerek

ve isteyerek ve fakat en azından bilerek yapılması,

Artuk-Gökcen-Ye-

2 Cezalandırılabilmede kusurun gerekliliği hakkında bkz.: HIRSCH, Hans Joachim;

Kusur ilkesi ve Ceza Hukukundaki Fonksiyonu, , in: Türk Ceza Kanunu Tasa-

rısı İçin Müzakereler (Dıskussıonsbeıtrage Zum Entwurf Des Türkıschen Straf-

gesetzbuchs), (çev.Dr.Yener ÜNVER), Konya 1998, s.124.; Kusur ilkesi ve ceza

hukukundaki Fonksiyonu için bkz.: HIRSCH, s.297. Ayrıca kusurla ilgili bkz.

İÇEL,Kayıhan-A.Hakan EVİK; İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2007,

s.169.; VİDAL VİDAL, Georges-MAGNOL, Josephe; Ceza Hukuku, Ankara 1946,

(çev.Şinasi Z.DEVRİN),, s.124 vd.

3 DÖNMEZER - ERMAN, C.II, n.904.

4 ÖZTÜRK, Bahri - ERDEM, Mustafa Ruhan - ÖZBEK, Veli Özer; Uygulamalı Ceza

Hukuku ve Emniyet Tedbirleri Hukuku, 5.bası, Ankara 2001, s.246.