271 / 537
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller
270
nidünya
ve Özgenç
5
; işlenen fiil nedeniyle kişideki iradenin oluşum
şartlarının tespiti ve bu tespite istinaden gerçekleştirdiği eylem dola-
yısıyla failin şahsen cezalandırılması gerekip gerekmediği hususun-
daki değer yargısı,
Centel-Zafer-Çakmut
6
;
failin eylemini (hareket ile
neticeyi) kasten veya taksirle gerçekleştirmek, İçel-Evik
7
, failin psişik
faaliyeti ile sonuç arasındaki ilişki,
Koca
8
;
failin işlediği fiil nedeniyle
kınanabilmesi, fiilin faile kişisel olarak da isnat edilebilmesi, Özbek
9
;
Failin hukuka uygun hareket edebilme imkânına sahip olduğu halde,
hukuka aykırı bir davranışı seçmiş ve gerçekleştirmiş olması nedeniy-
le bu fiilin ona yüklenebilmesi ve kınanabilmesi şeklinde tarif ettikleri
görülmektedir
10
.
Doktrinde, sorumluluk ve kusurluluk kavramlarının birbiri yerine
kullanıldığı görülmektedir.
Dönmezer-Erman
, kusurluluk kavramını,
sorumluluk olarak algılayıp, sorumluluğu da kasttan doğan sorum-
luluk ve taksirden doğan sorumluluk olarak iki kategoride inceledik-
lerini görüyoruz
11
.
Artuk-Gökcen-Yenidünya
ve Özgenç ise kusur veya
kusurluluk başlığı altında bu kavramları yukarıdaki gibi tanımladık-
ları, 5237 sayılı TCK’da yer alan ceza sorumluluğunu kaldıran veya
azaltan nedenler başlığı yerine, hukuka uygunluk nedenlerini, hukuka
aykırılık unsuru içerisinde değerlendirip sair halleri de kusurluluğu
etkileyen haller olarak inceledikleri görülmektedir
12
.
Kusurluluk kapsamı içerisine kastı ve taksiri dahil eden teoriler
genel olarak incelendiğinde, failin hareketi istemesi temeli üzerine ku-
ruldukları anlaşılmaktadır
13
.
5 ARTUK, Mehmet Emin - GÖKCEN, Ahmet - YENİDÜNYA, A.Caner; 5237 Sayılı
Yeni TCK.’ya göre Hazırlanmış Ceza Hukuku Genel Hükümler I, Yeniden Göz-
den Geçirilmiş 2. Bası, Ankara 2006, s.617 ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Kanunu
Gazi Şerhi (Genel Hükümler), Ankara, 2005, s.245 vd.
6 CENTEL, Nur – ZAFER, Hamide – ÇAKMUT, Özlem; Türk Ceza Hukukuna Gi-
riş, Dördüncü Bası, İstanbul, 2006, s.342.
7 İÇEL-EVİK, s.167.
8 KOCA, Mahmut; YTCK’da Hukuka Uygunluk Sebepleri, Ceza hukuku Dergisi,
(CHD), Y.1, S.1, s.119.
9 ÖZBEK, Veli Özer; CMK İzmir Şerhi, Ankara 2005, s.274.
10 Konuyla ilgili teori ve görüşler için bkz.:EREM, Faruk; Ümanist Doktrin Açısın-
dan Türk Ceza Hukuku, Onüçüncü Baskı, Ankara 1995, C.1, s.487 vd.; VİDAL-
MAGNOL, s.124.
11 DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.917, s.256.
12 ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.622.; ÖZGENÇ, Gazi Şerhi, s.247 vd.
13 DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.904 vd., s.241.