272 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Selami TURABİ
271
İsnat yeteneği ile kusur yeteneği kavramlarının aynı anlama gele-
cek şekilde kullanıldığını görmekteyiz
14
. Doktrinde;
Dönmezer-Erman
15
,
isnat yeteneği kavramını, fiilin bir kimsenin üzerine atılabilmesi, ona
yüklenebilmesi için failde bulunması gereken nitelikler bütünü,
Erem-
Danışman-Artuk
16
, isnat yeteneğini, bir fiilin bir insana mal edilerek
onun sorumlu sayılabilmesi için bulunması zaruri unsurlar topluluğu,
Y
üce
17
ise isnat yeteneğini, hak ile haksızlığı ayırabilme ve buna göre
davranabilme yeteneği,
Artuk-Gökcen-Yenidünya
18
, Hakeri
19
, Artuk
20
,
ise
kusur yeteneği tabirini kullanarak, failin doğruyu yanlıştan, haklıyı
haksızdan ayırabilme (idrak kabiliyeti) ve buna göre davranabilme ye-
teneğine sahip olmak şeklinde tanımladıkları görülmektedir
21
.
Kanaatimizce; kusur yeteneği, failin işlediği fiilin hukukî anlam ve
sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendir-
meyle ilgili iken, isnat yeteneği ise daha geniş manada fiilin bir insana
atfedilebilmesi veya onun fiil nedeniyle sorumlu veya sorumsuz sayı-
labilmesi için bulunması gereken unsurlar olarak tanımlamayı uygun
buluyoruz. Kısaca İsnat yeteneğinin kusurluluktan önce geldiği, bir in-
sana önce suç isnadının yapılabileceği ve ondan sonra failin kusurunun
varlığı veya yokluğu incelenmesine geçilebileceği görüşündeyiz.
II- KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLERİN
HUKUKUMUZDAKİ YERİ
Ceza kanunumuzun 1. kitap, 2. kısım, 2. bölümünün başlığı;
“Ceza
Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler”
olarak düzenlenmiştir.
14 ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.618.; ÖZGENÇ, Gazi Şerhi, s.246 vd.;
ÖZTÜRK-ERDEM-ÖZBEK, s.247.; HAKERİ, Ceza Hukuku, Ankara 2007, s.200.
15 DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.845, s.178.; benzer görüş için bkz. GÖLCÜKLÜ,
Feyyaz; Ceza Hukuku Dersleri, (ders notları) Ankara 1981, s.78.
16 EREM - DANIŞMAN - ARTUK, s.438.
17 YÜCE, Turhan Tufan; Ceza Hukuku Dersleri, Manisa 1982, s.306.
18 ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.618.
19 HAKERİ, s.200.
20 ARTUK, Mehmet Emin; Ceza Kanununun Suç Siyaseti Bilimi Açısından Değer-
lendirilmesi, CHD Ceza Hukuku Dergisi, Ankara 2006, s.13.
21 PISAPIA, isnat yeteneği kavramı yerine “mesuliyet (sorumluluk) yüklenme ka-
biliyeti kavramını kullandığını görmekteyiz. Tanım ve detaylı bilgi için bkz. PI-
SAPIA, Gıan Domenıco; İtalyan Ceza Hukuku Müesseseleri, Padova 1965 (çev.
Dr.Atıf AKGÜÇ), s.27.