289 / 537
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller
288
Suçunun maddî unsurlarında hata hâlinde, taksirle sorumluluk
hali kabul edilmemişse fail sorumlu tutulamayacaktır. Buna göre, mey-
dana gelen neticeye ilişkin gerekli dikkat ve özen gösterilmiş olsaydı
böyle bir netice ile karşılaşılmazdı şeklinde bir yargıya ulaşılabiliyor-
sa, taksirle işlenmiş bir suçtan bahsedilmektedir. Ancak bu durumda
neticenin taksirle gerçekleştirilmesinin kanunda suç olarak tanımlan-
mış olması gerekir. Bu nedenle, kendisinin sanarak başkasının malına
zarar veren kişinin yanılgısında taksirin varlığı kabul edilse bile; ka-
nunda mala zarar verme suçu açısından taksir cezalandırılmadığı için
ceza sorumluluğu doğmayacaktır. Başka bir örnek verecek olursak av
hayvanı zannederek gerçekte bir insana ateş edip onun ölümüne ne-
den olan kişinin bu hatasında taksiri varsa, adam öldürme kanunda
taksirle işlenen bir suç olarak da tanımlandığı için, böyle bir olayda
fail, taksirle adam öldürme suçundan dolayı sorumlu tutulacaktır.
Kastın varlığına engel olan hata, suçun sadece temel şekline ilişkin un-
surlar hakkında değil, aynı zamanda failin daha ağır veya hafif ceza ile
cezalandırılmasını gerektiren nitelikli unsurları bakımından da ortaya
çıkabilir. Bu sebeple suçun nitelikli unsurlarına ilişkin hatasından ya-
rarlanması düzenlenmiştir.
Suçunun nitelikli unsurlarında yanılma hallerinde failin sorum-
luluğu için bu nitelikli hali bilmesi gereklidir. Örneğin, kişinin sivil
plakalı ve hasmına ait olduğunu zannettiği bir araca zarar vermesi
halinde bu aracın aslında bir kamu kuruluşuna ait olması durumun-
da fail hakkında nitelikli mala zarar verme suçuyla ilgili TCK 152/1-a
maddesi uygulanmaz. Hatasından yararlanır ve basit mala zarar ver-
me suçundan sorumlu olur.
Ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenlere ait koşul-
ların gerçekleştiği hususunda hataya düşen kişinin, bu yanılgısından
yararlanabileceği düzenlenmiştir. Ancak, bunun için hatanın kaçınıl-
maz olması gereklidir. Hatanın kaçınılabilir olması durumunda, kişi
işlediği fiilden dolayı sorumlu tutulacak, fakat bu hata temel cezanın
belirlenmesinde göz önünde bulundurulacaktır.