TBB Dergisi 101. Sayı

Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller

284

vurmadan kurtulmanın olanaklı bulunmaması, tehlikenin ağır ve mu-

hakkak olması gibi şartlar aranmaktadır. Ayrıca, tehlikenin ağırlığı ile

konu ve kullanılan araç arasında orantılılık ilkesi de kabul edilmiştir.

8-Amirin Emri

TCK’nın 24/2’inci maddesi;

“Yetkili bir merciden verilip, yerine geti-

rilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz. Konusu

suç teşkil eden emir hiçbir surette yerine getirilemez. Aksi takdirde yerine

getiren ile emri veren sorumlu olur. Emrin, hukuka uygunluğunun denetlen-

mesinin kanun tarafından engellendiği hâllerde, yerine getirilmesinden emri

veren sorumlu olur

” şeklindedir.

Hiyerarşik yapı içinde amirin verdiği emrin hukuka uygun olması

hâlinde, verilen bu emrin yerine getirilmesi de hukuka uygun olacak-

tır. Amirin emri, hukuka aykırı olmasına rağmen, bu emir emredilen

açısından bağlayıcı olabilir.

Anayasamıza göre; kamu görevlileri, görevlerini ifa ederken ami-

ri durumundaki kişilerden aldıkları emirleri hukuka aykırı bulmaları

hâlinde, bu emri yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildi-

rirler. Ancak, emir hukuka aykırı olmakla beraber, amir emrinde ısrar

eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu hâlde emri

yerine getiren sorumlu olmaz

. Bu durumda emri yerine getiren açı-

sından bir hukuka uygunluk nedeni değil, bir sorumsuzluk nedeni söz

konusudur.

Yerine getirme zorunluluğu, esasen hukuka aykırı olan emri hu-

kuka uygun hâle getirmez. Ancak, hiyerarşik yapı dolayısıyla, emri

yerine getiren sorumlu olmaz. Bu durumda sorumluluk, emri verene

aittir. Emir, hukuka aykırı olmanın yanı sıra, ayrıca suç da teşkil ede-

bilir. Anayasamız, konusu suç teşkil eden emrin yerine getirilmesine

hiçbir surette izin vermemektedir. Bu durumda emri yerine getiren

kimse sorumluluktan kurtulamamaktadır.

36 Anayasamızın 137. maddesi;

“Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalış-

makta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, kanun veya Anayasa hüküm-

lerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Ancak, üstü

emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde, emri ye-

rine getiren sorumlu olmaz. Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez;

yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz. Askeri hizmetlerin görülmesi ve acele

hallerde kamu düzeni ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar

saklıdır”

şeklindedir.