286 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Selami TURABİ
285
9-Haksız Tahrik
TCK’nın 29’uncu maddesi; “
Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet
veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet
hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yeri-
ne oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hâllerde verilecek
cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir”
şeklindedir.
Haksız tahrik, Kanun’umuzda ceza sorumluluğunu azaltan bir
neden olarak düzenlenmiştir. Tahrikin ana koşulu, yapılan haksız ha-
reketin fail üzerinde bir hiddet veya şiddetli elem meydana getirmesi
ve suçun işlendiği anda failin bu durumdaki etki altında bulunması
olduğundan, söz konusu psikolojik hâller dikkate alınmıştır
37
. Gazap,
hiddetlenme şeklinde de anlaşılmalıdır. Şedit bir elem deyimi psiko-
lojik bakımdan aslında hareketsizliğe, pasifliğe yöneltici bir ruh hâli
ise de, burada söz konusu olan hiddete yönelten bir elemdir. Bu itibar-
la sadece hiddet sözcüğünün kullanılması bu hâli de kapsamaktaydı.
Ancak uygulamada duraksamalara neden olmamak için metinde her
iki sözcüğün kullanıldığı görülmektedir.
Suç işlerken hiddet veya şiddetli elemin haksız bir fiil sonucu or-
taya çıkması gerekir. Tahrik hükümleri gereğince bir suçun mağduru-
na yönelik olarak gerçekleştirilen fiiller dolayısıyla mağdur dışındaki
kişilerin haksız tahrik altında kalamayacakları kabul edilerek indiri-
minden yararlanmaları önlenmiştir. Örneğin kendisine karşı hakaret
edilen kişinin, kocası tarafından bu olay nedeniyle hakaret eden şah-
sın arabasının camının kırılması olayında haksız tahrike dayalı olarak
ceza indirimi yapılamayacaktır.
Maddedeki haksız fiil terimi, bir davranışın hukuk düzenince tas-
vip edilmediği anlamına gelmektedir. Ancak böyle bir haksız fiili ya-
pan kişiye karşı yönelik fiilin varlığı durumunda maddenin uygulan-
ması söz konusu olabilecektir.
Yargıtay 10. Ceza Dairesi tahrikle ilgili bir kararında;
”…fen bilgi-
si dersi öğretmenleri olan müştekinin mobiletinin benzin deposuna toz şeker
atmak suretiyle zarar vermek isteyen sanıklar, tüm aşamalarda, müştekinin
kendilerine sık sık gibi sözlerle küfür etmesi ve sebepsiz yere kendilerini döv-
37 TUTUMLU, Mehmet Akif; Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrik Genel ve Özel
Hükümler, Ankara 1999, s.22.; ÖZTÜRK-ERDEM-ÖZBEK, s.282.; İÇEL-EVİK,
s.226.; ÖZBEK, TCK İzmir Şerhi, s.383.