TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Fatih ÖZKUL

c- Başbakancı başkanlık sistemi,

d- Saf başkanlık sistemi,

e- Saf parlamenter sistem,

Shugart tarafından yapılan bu ayrımda saf başkanlık sistemi yu-

karıda açıkladığımız başkanlık sistemini, başbakancı başkanlık sistemi

ise yarı başkanlık sistemini karşılamaktadır. Yarı başkanlık sistemi me-

lez bir sistem olup, hem başkanlık sisteminin hem de parlamenter sis-

temin özelliklerini içinde barındırmaktadır. Bu sistemde cumhurbaş-

kanı başkanlık sisteminde olduğu gibi halk tarafından seçilmektedir.

Cumhurbaşkanı parlamenter sisteme oranla güçlü yetkilere sahiptir.

Örneğin devlet başkanının yasama, atama ve olağanüstü hal yetkileri

parlamenter sisteme göre fazladır. Bu sistemde yürütme organının di-

ğer kanadını oluşturan hükümetin, aynen parlamenter sistemde oldu-

ğu gibi yasama organına karşı siyasal sorumluluğu da devam etmekte-

dir.

Anılan sistemde hükümet sisteminin tasnifi açısından belirleyici

olan, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ve güçlü yetkilere,

özellikle parlamentoyu koşulsuz fesih yetkisine sahip olmasıdır. Dev-

let başkanının sistem üzerinde önemli yetkileri olmasına rağmen, ba-

kanlar kurulu üzerinde herhangi bir yetkiye sahip değildir. Örneğin

başbakanı ve bakanları azledemez

.47

Başkancı parlamenter sistemde ise güçlü yetkilere sahip olan cum-

hurbaşkanı halk tarafından seçilmekte, başbakan ile bakanlar kuru-

lunun diğer üyeleri hem yasama organına hem de cumhurbaşkanına

karşı sorumlu olmaktadırlar. Bu sistemde bakanlar kurulu cumhur-

başkanı tarafından azledilebileceği gibi, yasama organı tarafından da

düşürülebilir.

Robert Elgie, “The Politics of Semi-Presidentialism”,

Semi-Presidentialism in

Europe,

ed: Robert Elgie, Oxford University Press, Oxford 1999, s. 13.

Yarı başkanlık sisteminin temel özellikleri ve tanımı hakkında bkz., Maurice Du-

verger, “A New Political System Model: Semi Presidential Goverment”,

Parlia-

mentary Versus Presidential Goverment

, (ed. Arend Lijphart), Oxford University

Press, 1980, s. 142-149; Yazıcı, İstanbul 2002, s. 91-103; Nur Uluşahin, “Demokra-

tik Siyasal Rejimlerin Sınıflandırılmasında Farklı Bir Yaklaşım: Yarı Başkanlıktan

İki Başlı Yürütme Yapılanmasına”,

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi

Dergisi,

C.52, S.2, 2003, s. 206-208.

Onar 2005, s. 76.