TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Cengiz Topel ÇİFTÇİOĞLU

139

Anayasası’nda, kişi dokunulmazlığı kapsamında olan yaşama hakkı

koruyucu haklar arasında sayılmıştır

Ulusal ve uluslararası belgelerde tanımlanmayan yaşama hakkı,

özü itibariyle doğal hukuk okulunun tanıdığı, ancak pozitif hukukun

güvence altına aldığı bir haktır

İnsanların bir toplum içerisinde yaşamaları sonucu insan hakla-

rının bugünkü duruma gelmesi oldukça uzun aşamalardan geçerek

edinilen tecrübelerle gerçekleşmiştir. Tarihsel gelişim süreci içinde bü-

tün insanların ayrım yapılmaksızın özgür ve haklar bakımından eşit

olduğunun kabul edilmesi, bu bağlamda insanın kişiliğine bağlı do-

kunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez hak ve özgürlüklerinin olduğu

düşüncesi aydınlanma dönemi filozoflarının çabalarıyla anayasalarda

yer bulmuştur

. İnsanın, sırf insan olması nedeniyle hak ve özgürlük-

lere sahip olduğu ve devletin bunlara dokunamayacağı düşüncesi an-

cak 1600’lerde ortaya çıkabilmiştir

Yaşama hakkı, bu hakkın adının açıkça vurgulanması suretiyle 1948

tarihli BMEvrensel İnsan Hakları Bildirisi’nde, 1966 tarihli (yürürlüğe gi-

riş 1976) BMMilletlerarası Medeni ve Siyası Haklar Sözleşmesi’nde (m.6),

1950 tarihli (yürürlüğe giriş 1953) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde

(m.2), 1969 tarihli (yürürlüğe giriş 1978) Amerikalılararası İnsan Hakları

Sözleşmesinde (m.4), 1981 tarihli (yürürlüğe giriş 1986) Afrika İnsan ve

Halkların Hakları Şartı’nda (m.4) ve 2000 yılı sonunda kabul edilen Av-

rupa Birliği Temel Haklar Şartı’nda (m.2) tanınmıştır

Öğretide yaşama hakkı; önce insanın fiziksel-biyolojik varlığının

arızasız olarak sürdürebilmesi için gerekli olan bir sağlık ve bütünlük

içinde doğması, sonra insanın varlığının moral-kültürel gelişim ola-

Tezcan, Erdem , Sancakdar, Önok s.72; Gözler Kemal: Hukuka Giriş Bursa 2012

s.403-404; Bilge,

Başlangıcı Ankara 1983 s.187; Sur, Melda: İnsan Hak-

ları Kavramındaki Gelişmeler İzmir Barosu Dergisi Temmuz 1993 sayı 3 s.40 vd.

Gözler, s.214 vd; İzveren, Adil: Hukuk Felsefesi Ankara 1988 s.41; İzveren, Adil:

Hukuk Sosyolojisi İzmir 1995 s.33.

Çiftçioğlu, Cengiz Topel: Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılması Ya-

sağı İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:11 sayı 2 Temmuz

2012 s. 179 vd.

Gözler, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Esaslar Bursa 2012 s.406.

Gemalmaz, Mehmet Semih: Devlet Birey ve Özgürlük İstanbul 2010 s.497-498;

Tanrıkulu, M.Sezgin: İHAM Kararlarında ve Türk Hukukunda Yaşam Hakkı TBB

dergisi sayı 66, 2006 s.52.