143 / 465
Yaşama Hakkı
142
AİHS m.2’de yaşama hakkının korunmasından bahsedilmiş, bir
tanım verilmemiştir. Hakkın nasıl ve hangi sınırlar içerisinde kulla-
nılacağı başka bir ifadeyle söz konusu hakkın somut görüntülerinin
yorumlanması AİHM kararlarına bırakılmıştır.
Mahkeme, McCann/İngiltere davasında
“yalnızca yaşama hakkı-
nı korumakla kalmayan aynı zamanda yaşama hakkının sınırlandırılma-
sının haklı görülebileceği durumları belirleyen bir hüküm olarak 2. madde
AİHS’nin en temel hükümlerinden birisidir, bu hüküm barış zamanında 15.
madde kapsamında kısıtlanamayacak bir hükümdür, bu madde AİHS’nin
3.maddesi ile birlikte Avrupa Konseyi’ni oluşturan demokratik toplumların
taşıdığı en temel değerlerin birisini ortaya koyar.”
diyerek yaşama hakkı-
nın önemini vurgulamıştır
15
.
II- AİHS m. 2’de Öngörülen Devletin Yükümlülükleri
A-Genel Olarak
2.madde’de,
”Yaşama hakkı, 1. Herkesin yaşam hakkı yasayla korunur.
Yasanın ölüm cezası ile cezalandırıldığı bir suçtan dolayı hakkında mahke-
mece hükmedilen bu cezanın infaz edilmesi dışında, hiç kimsenin yaşamına
kasten son verilmez. 2. Ölüm, aşağıdaki durumlardan birine mutlak zorunlu
olanı aşmayacak bir güç kullanımı sonucunda meydana gelmişse, bu madde-
nin ihlaline neden olmuş sayılmaz: a) Bir kimsenin yasa dışı şiddete korun-
masının sağlanması; b) Bir kimsenin usulüne uygun olarak yakalanmasını
gerçekleştirmeye veya usulüne uygun olarak tutulu bulunan bir kişinin kaç-
masını önleme; c) Bir ayaklanma veya isyanın yasaya uygun olarak bastırıl-
ması”
şeklinde düzenlenmiştir.
1982 Anayasası’nın 17. maddesinde de,
”Herkes, yaşama, maddi ve
manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar
ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz;
rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz. Kimseye işkence
ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya
muameleye tabi tutulamaz. (…), Meşru müdafaa hali, yakalama ve tutukla-
ma kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının
önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması, sıkıyönetim veya olağa-
15
27.09.1995 tarihli karar, başvuru no:1898/91.