TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Cengiz Topel ÇİFTÇİOĞLU

143

nüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında silah

kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen

öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır.”

denilerek AİHS m. 2 ile

paralel bir hükme yer verilmiştir.

AİHS m. 2 ile Anayasa m. 17/1’de

“herkes”

kavramı kullanılmış-

tır. Yaşam, doğumla birlikte başlar, ölümle sona erer. Burada yaşam

ve herkes kavramları kullanılmış olması nedeniyle yaşama hakkının

sağlamış olduğu korumadan ceninin de yararlanıp yararlanamayaca-

ğı sorunu ortaya çıkar. AİHM, ceninin de yaşama hakkının sağladığı

korumadan yararlanıp yararlanmayacağı konusunda açık bir tavır al-

maktan kaçınmıştır. Avrupa düzeyinde embriyo ve/veya ceninin do-

ğası ve statüsü hakkında uzlaşı olmadığı, ancak koruma kapsamına

alınmaya başlandıkları görülmektedir. Ceninin insan olabilme yetene-

ği, insan onuru adına ceninin korunmasını gerektirmektedir. Ancak

bu durum cenini 2. madde kapsamında yaşama hakkına sahip bir kişi

yapmaz. Mahkemenin vardığı sonuç itibariyle ceninin 2. madde kap-

samında bir şahıs sayılıp sayılmayacağı konusunda soyut bir cevap

vermek mümkün değildir. Yaşamın ne zaman başladığı konusunda

devletlerin geniş bir takdir yetkisi bulunmaktadır

B- 2.madde açısından devletin yükümlülükleri

Yaşama hakkı, en temel insan hakkıdır. Diğer tüm hakların varlığı

ve kullanımı buna bağlıdır. Bu bakımdan bu hakkın korunması özellik

arz eder. Etkili bir hukuksal koruma sağlar. Başka bir ifadeyle, devlet

yalnızca insan yaşamına saygı gösterme(yaşamı yok etme yasağı) an-

lamında negatif bir yükümlülük değil, aynı zamanda insan yaşamını

etkili olarak korumak, bunun ihlal edilmesi halinde caydırıcı niteliğe

sahip etkin ceza hükümlerine yer vermek, ceza kovuşturmasını orga-

nize etmek yönünde pozitif yükümlülük altındadır. Bu bağlamda dev-

letin negatif yükümlülük, pozitif yükümlülük ve usuli yükümlülük

olmak üzere üç yükümlülüğü vardır

Tezcan, Erdem, Sancaktar, Önok, s.93; Çakmak, Seyfullah: Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi Hükümleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Işığında

Yaşama Hakkı, Adalet Dergisi, sayı:19, Mayıs-2004, s.150.

Tezcan, Erdem, Sancaktar, Önok, s.90.