502 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
501
ri Mahkemesi’nin taraflı görüşlerce yönlendirileceğinden korkma-
sı ve bu yargılamanın bağımsızlık ve tarafsızlığı hakkındaki derin
şüphelerinin de objektif olarak haklı olduğu anlaşılabilir.
106.Mahkeme, bir subayın askeri bir suç işlemekten ötürü yargılan-
dığı Önen/Türkiye davasında da, askeri bir yargılama komitesi
karşısında süren ceza davası çerçevesinde mahkemenin bağımsız
ve tarafsız olmadığına dair bir şikâyeti incelemiş olduğunu hatır-
latmaktadır. Bu davada, Mahkeme askeri bir idare mahkemesi ile
bir sivilin karşı karşıya getirildiği bir davaya (Yavuz ve diğerleri/
Türkiye (déc.), başvuru no:29870/96, 25 Mayıs 2000) dayanarak
şikâyeti reddetmiştir.
2. Bu ilkelerin davada uygulanması
107.Mahkeme, Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Daire’sinin 13 Ekim 2008
tarihli kararından, Türk hukukunda bir kişinin kıtaya katılmasın-
dan itibaren asker olarak değerlendirildiği sonucunu çıkarmıştır
(yukarıdaki 49. paragraf). Bununla birlikte Mahkeme’nin gözün-
de, yargılanabilecek olan kişilerin statüsü belirlenirken, görünü-
mün ötesine gitmek ve uyuşmazlık konusu olan durumun gerçek-
liğini araştırmak gerekir.
108.Mahkeme Halil Savda’nın 6 Aralık 2004 tarihinde askere alınması-
nın ardından, askeri üniforma giymeyi reddedip vicdani sebepler-
den ötürü askerlik hizmeti yerine getirmeyeceğini açıkladığını göz
önünde bulundurmuştur. Mahkeme için, böyle bir durum askerlik
mesleğinden olan kimsenin durumuna zorlukla benzetilebilir. As-
kerlik mesleğinden olan kimse, böyle bir kariyer seçerek, silahlı
kuvvetler mensuplarının bazı hak ve özgürlüklerine sivillere em-
poze edilemeyecek sınırlamalar getirme olanağını içeren askeri
disiplin sistemine kendi isteğiyle tabi olmuştur. (bkz,
mutatis mu-
tandis
, Kalaç/Türkiye, 1 Temmuz 1997, § 28, Recueil des arrets et
decisions 1997-IV). Oysa başvurucu herhangi bir askeri hizmette
bulunmayı inancı gereği reddetmiştir.
109.Mahkemenin gözünde, kendini vicdani retçi olarak ilan eden bir
kimsenin, Halil Savda gibi askerlik hizmeti yerine getirmeyi red-
detmesi ve salt askeri yasalara karşı gelmiş olduğu için hakkında
dava açıldıktan sonra içlerinden biri subay üç askeri hâkimden