497 / 505
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
496
süren savaşım sonunda güçlükle sağladığı, ayrılmaz varlık koşulu
olan çoğulculuktur (bakınız,
mutatis mutandis
, Kokkinakis/Yuna-
nistan davası, 25 Mayıs 1993, § 31, série A no:260-A ve Buscarini
ve diğerleri/Saint-Marin davası [GC], başvuru no:24645/94, § 34,
CEDH 1991-I).
9. madde düşünce ve vicdan özgürlüğü yahut dine veya tercihi yönün-
de bir inanca sahip olma ve bunları benimseme özgürlüğünün sınır-
landırılmasına izin vermemektedir. Düşünce, vicdan ve din özgürlü-
ğü ile dinini veya inancını açıklama özgürlüğü birbirinden ayrılmıştır.
Vicdan özgürlüğü, dine veya tercihi yönünde bir inanca sahip olma ve
bunları benimseme özgürlüğünde olduğu gibi kayıtsız olarak korunur
ve Sözleşme’nin 9. maddesinin çekirdeğini oluşturur.
91. Mahkeme kısa süre önce Sözleşme’nin 9.maddesinin vicdani retçi-
lere uygulanabilirliğine dair olan içtihadını yeniden değerlendir-
miştir (Bayatyan,
op. cit.
). Mahkeme, orduda hizmet yükümlülüğü-
nün bir kişinin vicdanı veya dini gereği derin ve samimi inançları
arasında baş edilemez ve ciddi bir çatışmaya yol açması halinde
askerlik hizmeti yapma konusundaki itirazın, 9.maddenin gerekle-
rinin uygulanması için yeterli derecede güç, ciddiyet, tutarlılık ve
önem teşkil ettiğini bildirmiştir (
Ibid.
, § 110). Askeri hizmete itiraz
etme konusunun ne şekilde ve hangi tedbirlerle değerlendirileceği-
ne dair kararların her birisi için, o davaya özgü durumların dikkate
alınması gerekmektedir.
92. Mahkeme davada, başvurucunun devletin sadece bir eyleminden
(birçok kovuşturma, mahkûmiyet ve disiplin yaptırımları) şikâyet
etmediğini, ayrıca vicdani ret hakkının kullanılması için çıkartılmış
bir kanunun yokluğundan da şikâyet ettiğini saptamıştır. Dahası
ilgili, şartları yerine getirmesi durumunda kendisinin bu haktan
yararlanmasını sağlayacak olan prosedürü devletin uygulamama-
sından şikâyet etmektedir.
93. Zorunlu askeri hizmette vicdani ret hakkının tanınmıyor olduğun-
dan söz etmekle birlikte, Mahkeme sözü edilen Erçep kararında
şunları söylemiş olduğunu hatırlatır (kararın 63 ve 64. paragrafları):
“(…) Türkiye’de yürürlükte olan zorunlu askeri hizmet sistemi vicdani retçi-
ler için ağır sonuçlara yol açan bir görevi vatandaşlara yüklemektedir: Mev-