132 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Cengiz Topel ÇİFTCİOĞLU
131
olan yer mahkemesine yetki verebilir. Yabancı ülkelerde bulunup da
diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlilerinin işledik-
leri suçlardan dolayı yetkili mahkeme Ankara Mahkemesidir. (CMK
m.14) Deniz, hava ve demiryolu taşıtlarında veya bu taşıtlarla işlenen
suçlarda yetkili mahkemenin belirlenmesi bakımından CMK m.15’de
düzenleme yapılmıştır. Buna göre; suç, Türk bayrağını taşıma yetki-
sine sahip olan bir gemide veya böyle bir taşıt Türkiye dışında iken
işlenmişse, geminin ilk uğradığı Türk limanında veya bağlama lima-
nında bulunan mahkeme yetkilidir. Türk bayrağını taşıma hakkına sa-
hip olan hava taşıtları ile demiryolu taşıtları hakkında da aynı hüküm
uygulanır. Ülke içerisinde deniz, hava veya demiryolu taşıtlarında ya
da bu taşıtlarla işlenen suçlarda, bunların ilk ulaştığı yer mahkemesi
de yetkilidir. Çevreyi kirletme suçu, yabancı bayrağı taşıyan bir gemi
tarafından Türk kara suları dışında işlendiği takdirde, suçun işlendiği
yere en yakın veya geminin Türkiye’de ilk uğradığı limanın bulundu-
ğu yer mahkemesi yetkilidir.
36
III. MAĞDURA GÖRE ŞAHSİLİK İLKESİ
Yurt dışında işlenen suçun mağdurunun, vatandaşı bulunduğu
devletin şayet suç faili işlediği suçtan ötürü yargılanmaksızın veya
yargılanmış ve mahkum edilmiş olmakla birlikte cezasını çekmeksi-
zin mağdurun vatandaşı olduğu devlet ülkesine gelirse, yargılama
yetkisine sahip olunmasını ifade eden ilkeye mağdura göre şahsilik
ilkesi denir. Bu ilke, TCK m.12/1-2’de düzenlenmiştir. Buna göre;
bir yabancı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunla-
rına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu
yabancı ülkede Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de
bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Yargılama
yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır. Bu suçun bir Türk va-
tandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel
kişisinin zararına işlenmesi ve failin Türkiye’de bulunması hâlinde,
bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile
suçtan zarar görenin şikâyeti üzerine fail, Türk kanunlarına göre ceza-
landırılır. Ayrıca bu kapsama giren suçtan dolayı yabancı mahkemece
36
Kunter, s.359; Öztürk-Tezcan-Erdem-Sırma-Saygılar-Alan, s 196; Ercan, İsmail:
Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul, 2007, s. 39.