129 / 473
Vatandaş Tarafından Yurt Dışında İşlenen Suçların Yurt İçinde Soruşturulması ...
128
765 sayılı TCK m.5/3’teki mağdur yabancı ise fiilin işlendiği ülke
kanununa göre de suç olması gerekir şartına yer verilmemiştir. Bu
önemli bir eksikliktir. TCK m.11’in gerekçesinde bu koşulun ifade
edilmesi yasa tekniği açısından doğru değildir. ‘’Kovuşturalabilir-
lik’’ bu fiil ile ilgili olarak ceza muhakemesi koşullarının gerçekleş-
mesi anlamını taşır. Bu anlamda suç Türkiye’de affa veya zaman
aşımına uğramamış ve aranıyorsa şikayet koşulu da gerçekleşmiş
olmalıdır.
7. Bu suç dolayısıyla yabancı ülkede hüküm verilmemiş olmalıdır.
Yurt dışında suç işleyen vatandaş orada yargılanmış ve hakkında
mahkumiyet kararı verilmiş ise, hatta cezası da infaz edilmiş ise
bu kişi Türkiye’de yeniden yargılanabilecek midir? Bu konunun
irdelenmesi karşımıza ‘’non bis in idem’’ ilkesini çıkarır. 765 sayılı
TCK döneminde tartışmalı olan bu sorun TCK m.11’de çözüme
kavuşturulmuştur. TCK m.11’de, bu suçtan dolayı yabancı ülkede
hüküm verilmemiş olmasını belirtmek suretiyle non bis in idem
ilkesine açıkça yer verilerek bu tartışmalar sonlandırılmıştır.
31
c. Non Bis İn İdem İlkesinin Uluslararası Geçerliliği
Bu ilke, aynı kişi hakkında aynı fiilden dolayı soruşturma ve ko-
vuşturma yapılamayacağını ifade eder. Türkiye’de işlediği bir suç-
tan dolayı yabancı ülkede yargılanmış olan bir kişinin Türkiye’de
yeniden yargılanıp yargılanamayacağı konusunda TCK’nın m.9’da
‘’ Türkiye’de işlediği suçtan dolayı yabancı ülkede hakkında hüküm
verilmiş olan kimse, Türkiye’de yeniden yargılanır ‘’ denilerek yaban-
cı ülke mahkemesinin kararına non bis in idem etkisi tanınmamıştır.
Ayrıca Türkiye’de suç işleyen kişinin Türk vatandaşı veya yabancı ol-
ması bakımından da herhangi bir ayrım yapılmamıştır. Karşılaştırma-
lı hukukta aynı fiil nedeniyle birden fazla kovuşturma yapılmaması
temel ceza muhakemesi ilkeleri içinde yer alır. Ancak bu ilkenin sınır
ötesi geçerliliği konusunda ulusal düzenlemeler arasında yeknesaklık
yoktur. Hollanda ve İspanya bir tarafa bırakılırsa fail hakkında aynı
fiil nedeniyle bir başka ülkede kovuşturma yapılabileceği kabul edil-
mektedir. Yani ilkenin uygulanma alanının yalnızca ‘’aynı devlette’’
31
Demirbaş, s.162; Tezcan-Erdem-Önok, s. 93 vd.