395 / 473
Türk Ceza Kanununun 301 ve Avukatlık Kanununun 58’İnci Maddeleri ...
394
I. GİRİŞ
Bazı kanunlarda, suç işlendiği şüphesiyle yapılacak soruşturma-
nın Adalet Bakanlığının veya bizzat Adalet Bakanının iznine tabi kı-
lındığına rastlanılmaktadır. İzin yetkisinin kullanılması, kimi zaman
hukuki bir değerlendirme ile kimi zaman da kamu yararı bakımından
bir takdir hakkı kullanılarak yapılır. Ne tür bir değerlendirme yapıl-
ması gerektiği kanun metninden, içtihatlardan ya da kanunun gerek-
çesinden anlaşılır.
Soruşturma, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 2’nci mad-
desinde “
Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden
iddianamenin kabulüne kadar geçen evre.
” şeklinde tanımlanmıştır. Cum-
huriyet savcısı suç şüphesine muttali olduktan sonra soruşturma iş-
lemlerine başlamak için kanun hükmü gereği, herhangi bir kurum,
kurul veya idari merciin iznine ihtiyaç duyduğu hallerde, artık genel
usulle soruşturma yapamayacak izin konusunda olumlu veya olum-
suz bir sonuç alınıncaya kadar, soruşturma dışı yapılan inceleme iş-
lemleri devreye girecektir.
Bu çalışmamızda, ceza muhakemesi şartı ve “izin” sistemini açık-
ladıktan sonra, Adalet Bakanlığının genel olarak tüm soruşturma ve
kovuşturma izni yetkilerini
1
değil de sınırlandırma yaparak sadece
5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 301 ve 1136 sayılı Avukatlık Ka-
nununun 58’inci maddelerindeki yetkisinin niteliğini, karşılaştırmalı
şekilde “soruşturma izni” ve “izin” terimleri üzerinde yoğunlaşarak
inceleyeceğiz.
II. CEZA MUHAKEMESİ ŞARTI “İZİN”
II.I Genel Olarak Ceza Muhakemesi Şartı
Hukukumuzda şikâyet dışında muhakeme şartları, sistematik ve
ayrıntılı bir şekilde düzenlenmemiş olduğundan adlandırılması, kap-
samı ve içeriği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Öğretide
yargılama faaliyetinin bazı koşulların gerçekleşmesine bağlı olarak
1
Adalet Bakanlığının diğer bir kısım izin yetkileri için bakınız. 2802 sayılı Kanunun
76/2, 5237 sayılı Kanunun 299, 5271 sayılı Kanunun 161/1, 1512 sayılı Kanunun
153’üncü maddeleri.