397 / 473
Türk Ceza Kanununun 301 ve Avukatlık Kanununun 58’İnci Maddeleri ...
396
aşamasına göre, kovuşturmaya yer olmadığı kararı veya düşme hük-
mü verilir. Soruşturma izin şartına bağlanmışsa henüz izin alınmayan
inceleme aşamasında soruşturma kaydı da yapılmaması gerekir. Bu
durumda Bakanlık Muhabere kaydı üzerinden yapılan inceleme işle-
mi, izin şartı gerçekleşmezse bir karar verilmesine gerek olmaksızın
sonlandırılır.
II.II İzin Sistemi
İzin yetkisinin özünü oluşturan takdir ve değerlendirme yetkisi,
“denetlenebilen/ gerekçeli, bağımlı değerlendirme yetkisi” ve “denet-
lenemeyen, özgür değerlendirme yetkisi” olarak ilkin ikiye; özgür de-
ğerlendirme yetkisi de “gerekçeli ancak denetlenemeyen sınırlı özgür
değerlendirme yetkisi” ve “gerekçesiz denetlenemeyen tam özgür de-
ğerlendirme yetkisi” şeklinde ayrıca ikiye ayrılır.
7
Öğretide yapılan bir
diğer ayrım da özü itibariyle aynı olmakla birlikte, aktif ve pasif izin
yetkisi diye adlandırılan ayrımdır. Aktif izin yetkisi bazı görevlileri
yaptıkları işin önemi gereği korumak, pasif izin yetkisi ise fiili esas
alarak kamu yararını değerlendirebilmek düşüncesiyle getirilmiştir.
8
İlk ayrıma “denetlenebilen /gerekçeli, bağımlı ve aktif değerlendir-
me/izin” yetkisine, serbest meslek olarak yapılsa dahi görevleri gereği
doğrudan doğruya soruşturma veya kovuşturmaya maruz kalmama-
ları için kanunlarda bazı unvan ve meslekler için öngörülen izin yetki-
si örnek olarak verilebilir ki, bu da hâkim, Cumhuriyet savcısı, avukat
ve memur gibi kişilerin görevleri sebebiyle haklarında suç isnat edildi-
ğinde uygulanan izin sistemidir. İkinci ayrım olan “denetlenemeyen,
özgür ve pasif değerlendirme/izin” yetkisine, kişiye ve unvana göre
değil de suçun niteliğine göre kanunlarda, özellikle de Türk Ceza Ka-
nununda öngörülen izin sistemi örnek olarak gösterilebilir.
Öğretide bazı görüşler, unvan ve kişi temelli soruşturma izni
uygulamasını kamu görevlileri dokunulmazlığı şeklinde adlandırıp
muhakeme şartı olan izin başlığı yerine dokunulmazlık başlığı altın-
7
Sami Selçuk, “301. ve 305. Maddelerdeki İzin Yetkisi Nedir, Ne Değildir.”
Star
Gazetesi
, 22/04/2008
8
Ranieri s.120 ve Sabatini I, s. 313’ten naklen, Kunter/Yenisey/Nuhoğlu,
Muha-
keme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku
, Birinci Kitap, Beta Yayınevi,
İstanbul-2009, s.99