TBB Dergisi 107. Sayı

TBB Dergisi 2013 (107)

Nimet ÖZBEK HADİMOĞLU / Barış TEKSOY

223

amacı ve TVK’nda Türk vatandaşlığının irade dışı kayıp hallerinden

biri olan kaybettirmeye ilişkin hükümler ile Sözleşme arasında mevcut

paralellik, Sözleşme’yi onaylama nedenidir. Çalışmamız, TVK ile Va-

tansızlığın Azaltılmasına Dair Sözleşme hükümlerinin uyumlu olup

olmadığını inceleme amacındadır.

I. ULUSLARARASI HUKUKTA VATANSIZLIK

Vatandaşlık hukukunun direktif ilkelerinden

birisi, “herkesin bir

vatandaşlığı olmalıdır” şeklinde ifade edilen ilkedir. Bu ilkeye göre,

vatandaşlığı bulunmayan kimse olmamalıdır. İlke, vatandaşlık hakkı-

nı vurgulamakta ve vatansızlık hallerinin önüne geçilmesini amaçla-

maktadır.

Vatansızlık, doğum anında ya da sonradan ortaya çıkabilir.

Do-

ğum anında ortaya çıkan vatansızlık, devletlerin vatandaşlığın do-

ğumla kazanılmasında kullandığı ölçütlerden kaynaklanabilir. Örne-

ğin, ana babanın uyrukluğunu taşıdığı devletin hukukunun doğum

yeri esasını (

jus soli

) kabul ettiği, çocuğun ise kan bağı esasını (

jus san-

guinis

) kabul eden başka bir devlette doğduğu durumlarda çocuk va-

tansız olacaktır. Benzer şekilde, çocuğun vatansız ana babadan, sadece

kan bağı esasını kabul eden bir devlet ülkesinde doğduğu durumlar-

da, çocuk yine vatansız olacaktır.

Vatansızlık, sonradan da ortaya çıkabilir. Hukuk düzenlerinin

kişinin iradesi dışında vatandaşlıkla ilişkinin kesilmesine yönelik hü-

yonu Raporu için bkz,

<www.tbmm.gov.tr/sirasayi/

donem24/yil01/ ss89.pdf>,

(29.5.2013), s.17.

Vatandaşlık Hukukunun direktif ilkeleri hakkında bkz. Aybay, R.: Vatandaşlık

Hukuku, İstanbul 2006, s.59 vd, (Vatandaşlık); Güngör, G.G: Tâbiiyet Hukuku

Gerçek Kişiler-Tüzel Kişiler-Şeyler, Ankara 2012, s. 20, (Tâbiiyet); Erdem, B.: Türk

Vatandaşlık Hukuku, İstanbul 2010, s.12-15; Turhan, T./Tanrıbilir, F.B.: Vatan-

daşlık Hukuku Ders Notları, Ankara 2010, s.29-31; Doğan, V.: Türk Vatandaşlık

Hukuku, Ankara 2012, s.41-44.

Aybay, (Vatandaşlık), s.60; Nomer, E.: Türk Vatandaşlık Hukuku, İstanbul 2009,

s.6; Güngör, (Tâbiiyet), s. 20.

Weis’e göre, doğumla ortaya çıkan vatansızlık halleri “orijinal ya da mutlak va-

tansızlık”; doğumdan sonra vatandaşlığın terki, vatandaşlığın kaybı ve vatandaş-

lıktan yoksun bırakma hallerinde ortaya çıkan vatansızlık hali “nisbî vatansızlık”

hali olarak nitelendirilebilir: Weis, P.: The United Nations Convention on the Re-

duction of Statelessness”,

The International and Comparative Law Quarterly

, 1962,

Vol.11, Issue: 4, s.1074.