228 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Nimet ÖZBEK HADİMOĞLU / Barış TEKSOY
227
III. SÖZLEŞME İLE TVK HÜKÜMLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
A) DOĞUMLA ORTAYA ÇIKAN
VATANSIZLIK HALLERİ BAKIMINDAN
Sözleşme, doğum yoluyla kişinin vatansız kalmasını önlemeye yö-
nelik bir hüküm içermektedir. Sözleşme’ye göre,
“Sözleşme’ye taraf bir devlet, kendi ülkesinde doğmuş olan ve
aksi takdirde vatansız duruma düşecek bir kişiye vatandaşlık hakkı
tanıyacaktır. Bu vatandaşlık hakkı aşağıdaki biçimlerde tanınır:
a) Kanunî olarak doğumla ya da
b) ilgili kişi tarafından ya da adına, ulusal hukukta belirtildiği biçim-
de, gerekli mercilere yapılan başvuru üzerine. Bu maddenin ikinci
fıkrasındaki hükümler dışında böyle bir başvuru reddedilemez.”
(m. 1/1).
Bu fıkranın (b) bendindeki koşullara uygun olarak vatandaşlık
hakkını tanıyan Sözleşme’ye taraf bir devlet, vatandaşlık hakkını, ulu-
sal hukuku tarafından belirlenen belli bir yaş sınırı ve diğer şartlara
bağlı olarak da tanıyabilir”.
Sözleşme’de böylelikle doğumla vatansız olan ve Sözleşme’ye ta-
raf devletin vatandaşlığını kazanamayan kişiye, belli bir yaşa erişmek
ve belli bir süre ikamet etmek şartıyla o devletin vatandaşlığını kazan-
ma olanağı getirilmektedir (m.1/2 ve m.1/5).
Sözleşme’nin birinci maddesinin 4. fıkrasında, Sözleşme’ye taraf
devletlerden her birine, vatandaşlığını vermediği takdirde vatansız
olacak ve ülkesinde doğduğu bu taraf devletin vatandaşlığını, müra-
caat yaşını geçirdiği veya ikamet şartlarını yerine getirmediği için elde
edemeyen kişiye, doğduğu zaman ana veya babasından birisi vatan-
daşı ise, kendi vatandaşlığını verme mecburiyeti yüklenmektedir.
24
Fakat Türk hukukunda böyle bir sonucun doğması TVK m. 7 ile en-
gellenmiştir.
The Right to A Nationality and the Avoidance of Statelessness”,
Refugee Survey
Quarterly
, 2006, Vol. 25, Issue 3, s.11, (Avoidance).
24
Altuğ, s.214.