229 / 505
Vatansızlığın Azaltılmasına Dair BM Sözleşmesi (1961) Karşısında Türk Vatandaşlığı Kanunu
228
TVK’na göre “Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana
veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır”
(m. 7/1). Çocuk Türkiye dışında doğmuş olsa dahi çocuğun Türk va-
tandaşlığını kazanması için belli bir yaşa gelmesi veya Türkiye’de ika-
met etmesi şartı aranmaz. Ayrıca TVK’na göre, “Türk vatandaşı ana
ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatanda-
şıdır” (m. 7/2). Çocuğun Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evli-
lik birliği dışında doğması halinde ise “soy bağı kurulmasını sağlayan
usul ve esasların yerine getirilmesi halinde” çocuk Türk vatandaşlığını
kazanır (m. 7/3). Çocuğun Türk vatandaşı babadan ve yabancı anadan
Türkiye dışında doğması halinde dahi Türk vatandaşlığını kazanma-
sı sağlayan olgu, baba ile çocuk arasında soy bağını sağlayan usul ve
esasların yerine getirilmesi olup, çocuk vatansız kalmamaktadır.
Sözleşme’nin 4. maddesinde, “Sözleşme’ye taraf devlet, kendi ül-
kesinde doğmamış ve kendi vatandaşlığını vermezse vatansız duruma
düşecek bir kişiye, doğumu sırasında ebeveynlerinden birisinin ken-
di vatandaşlığına sahip olması halinde, vatandaşlık hakkı tanır”, de-
nilmektedir. Sözleşme’nin bu hükmünde düzenlenen durumun Türk
hukukunda meydana gelmesine, yine TVK’nun yukarıda açıklanan 7.
maddesi engel olmaktadır.
Sözleşme’de, toprak esası 2. maddede özel olarak düzenlenmiştir.
Bu hükme göre, “Sözleşme’ye taraf devletlerin birinin ülkesinde bu-
lunan terk edilmiş bir çocuk, aksi ispat edilemedikçe, o Devlet ülke-
sinde ve o devlet vatandaşlığını haiz ana ve babadan doğmuş kabul
edilir”. Sözleşme’nin bu hükmü ile TVK m. 8 birbiriyle örtüşmektedir.
TVK’nda da toprak esasına bağlı olarak Türk vatandaşlığının kazanıl-
ması hükme bağlanmıştır. TVK’na göre, Türkiye’de doğan ve yabancı
ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını
kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır. Türkiye’de
bulunmuş çocuk aksi sabit olmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır (m. 8).
TVK’nun bu hükmünün temel amacı vatansızlığın önlenmesidir.
25
Sonuç olarak, Sözleşme’nin doğumla vatansızlığın önlenmesine
yönelik hükümleri ile TVK’nun hükümlerinin birbirine karşıtlık içinde
olmadığı söylenebilir.
25
Nomer, s.61; Aybay, (Vatandaşlık), s.109; Doğan, s.64; Erdem, s.85.