TBB Dergisi 107. Sayı

TBB Dergisi 2013 (107)

Nimet ÖZBEK HADİMOĞLU / Barış TEKSOY

229

B) VATANDAŞLIKLA İLİŞKİNİN KESİLMESİ SONUCUNDA

ORTAYA ÇIKAN VATANSIZLIK HALLERİ BAKIMINDAN

1. TVK’nda Öngörülen Vatandaşlıkla İlişkinin Kesilmesi

Biçimleri ve Bunun Sonucu Ortaya Çıkan Vatansızlık Halleri

TVK’nda Türk vatandaşlığıyla ilişkinin kesilmesinin yetkili ma-

kam kararıyla ya da seçme hakkını kullanma yoluyla (m. 34-35) ger-

çekleşebileceği düzenlenmiştir (m. 23). Yetkili makam kararıyla kayıp,

“çıkma” (m. 25-28), “kaybettirme” (m. 29-30) ve “vatandaşlığa alınma-

nın iptali” (m. 31-33) olmak üzere üçe ayrılmıştır (m. 24).

TVK uyarınca kişinin vatansız kalması sonucunu doğurabilecek

Türk vatandaşlığıyla ilişkinin kesilmesi halleri, “kaybettirme”, “ip-

tal” ve “Türk vatandaşlığının kazanılmasına sebep olan evliliğin but-

lanına karar verilmesi” olarak düşünülebilir. Vatandaşlıkla ilişkinin

kesilmesi sonucunu doğuran diğer hallerde kişi vatansız kalmamak-

tadır. Türk vatandaşlığından çıkmak isteyen Türk vatandaşının mut-

laka yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olması ya da kazana-

cağına ilişkin inandırıcı deliller bulunması gerekir (m. 25/1-b). Aynı

şekilde, seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığından çıkan kişi-

ler, bu hakkı kullanmaları halinde, yabancı bir devlet vatandaşlığına

sahip oldukları gibi, hakkın kullanılmasının vatansızlık sonucunun

ortaya çıkmaması şartına bağlandığı, Kanun’da özel olarak düzen-

lenmiştir. (m. 34)

TVK m. 34’e göre, “a) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk

vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya son-

radan kazananlar. b) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı

olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar,

c) Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar, ç) Doğum yeri esasına

göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatan-

daşlığını kazananlar, d) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana

veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar ergin olmalarından iti-

baren üç yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.

(2) Yukarıdaki hükümler gereğince vatandaşlığın kaybı ilgiliyi vatansız kılacak

ise seçme hakkı kullanılamaz”.

Seçme hakkını kullanacak bu kişi gruplarının çoğu, görüleceği üzere, zaten çok

uyrukludur. Bu nedenle vatansızlık durumu ortaya çıkmaz. Buna rağmen doğabi-

lecek vatansızlık, ikinci fıkra ile engellenmiştir. Seçme hakkını kullanmak yoluy-

la Türk vatandaşlığından ayrılma hakkında ayrıntılı incelme için bkz. Dardağan

Kibar, E.: “Türk Vatandaşlık Hukukunda “Seçme Hakkı”nın Gelişimi”,

Prof. Dr.

İlhan Unat’a Armağan

, Mülkiyeliler Birliği Yayınları, Ankara 2012, s. 255-290.