213 / 417
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Yabancıların ...
212
sı olarak ifade edilebilecek sınır dışı etme
2
, temel hak ve özgürlüklerin
kısıtlanması anlamına gelmekle birlikte, devletin ülkesel egemenlik
yetkisinin doğal bir sonucu olarak kabul edilmektedir
3
. Ancak, dev-
letler yabancıların sınır dışı edilmesi bakımından var olan yetkilerini,
yine milletlerarası hukukun çizdiği sınırlar içerisinde kullanabilirler.
Türk hukukunda da sınır dışı etme yabancıların kişi dokunulmaz-
lığı ve özgürlüğünün istisnası olarak kabul edilmiştir
4
. Anayasanın 16.
maddesinde, temel hak ve özgürlüklerin yabancılar için milletlerarası
hukuka uygun olarak kanunla sınırlandırılabileceği düzenlendikten
sonra, 19. maddede “
… hakkında sınır dışı etme …. kararı verilen kişinin
yakalanması ya da tutuklanması
” kişi hürriyetinin istisnası olarak hüküm
altına alınmıştır. Diğer yandan Anayasanın yerleşme ve seyahat hür-
riyetine ilişkin 23. maddesinin son fıkrasında vatandaşın sınır dışı edi-
lemeyeceğine ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamayacağına
dair düzenleme, sınır dışı etme işleminin ancak yabancılar hakkında
yapılacağı anlamına gelmektedir
5
.
Anayasanın anılan hükümleri dışında yabancıların sınır dışı edil-
mesine ilişkin hükümler Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahat-
leri Hakkında Kanun (YİSHK)
6
, Pasaport Kanunu (PK)
7
, Türk Ceza
Kanunu
8
(TCK) ve Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica
Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancı-
lar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve
2
AYBAY, R.: “Bir İnsanHakkı SorunuOlarak Sınır Dışı Edilme”,
Maltepe Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi
, 2003, S. 2, s. 142.
3
AYBAY, s. 142; EKŞİ, N.: “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Sığın-
macı ve Mültecilerin Türkiye’den Sınırdışı Edilmelerini Engelleyen Haller”,
İstan-
bul Barosu Dergisi
, 2008, C. 82, S. 6, s. 2806 (“Sınır dışı”). Yabancıların sınır dışı
edilmesi, geri gönderilmesi ve geri verilmesi hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. ER-
GÜL, E.: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku’nda Sınır Dışı Etme,
Geri Gönderme ve Geri Verme, Ankara 2012. Sınır dışı etme ile suçluların iadesi
ve yabancıların giriş-çıkış kapılarından geri çevrilmesi arasındaki farklar için bkz.
EKŞİ, Sınır dışı, s. 2807 vd.
4
AYBAY/DARDAĞAN KİBAR, s. 226; ÇELİKEL, A./ÖZTEKİN GELGEL, G.: Ya-
bancılar Hukuku, B. 16, İstanbul 2010, s. 108 vd.; ÇİÇEKLİ, B.: Yabancılar Hukuku,
B. 2, Ankara 2009, s. 165; TEKİNALP, G.: Türk Yabancılar Hukuku, B. 7, İstanbul
2002, s. 95.
5
Sınır dışı etme işleminin kişinin seyahat özgürlüğü ve kişi özgürlüğü ve güvenliği
ile ilgisi hakkında bkz. AYBAY/DARDAĞAN KİBAR, s. 227 vd.
6
RG. 24.07.1950, S. 7564.
7
RG. 24.07.1950, S. 7564.
8
RG. 12.10.2004, S. 25611.