214 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Gülüm Bayraktaroğlu ÖZÇELİK
213
Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usûl ve Esaslar Hakkın-
da Yönetmelikte
9
yer almıştır
10
. Ayrıca, Türkiye’nin taraf olduğu iki
taraflı milletlerarası sözleşmeler ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşme-
si (AİHS)
11
ve Ek Protokolleri
12
, Avrupa İkamet Sözleşmesi
13
, Avrupa
Sosyal Şartı
14
, Mültecilerin Hukukî Durumuna Dair 1951 tarihli Birleş-
miş Milletler Sözleşmesi (Cenevre Sözleşmesi)
15
ve Tüm Göçmen İşçi-
lerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Sözleşme
16
de
konuyu çeşitli boyutlarıyla düzenlemektedir
17
.
4.4.2013’te kabul edilerek 11.4.2013 tarihli Resmî Gazete’de yayım-
lanan 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK)
ise, güncel sorunlar ve gelişmeler karşısında yetersiz kalan YİSHK’yı ve
PK’nın belli hükümlerini yürürlükten kaldırarak (m. 124) konuya ilişkin
9
RG. 30.11.1994, S. 22127.
10
Mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu (TVK) da, 33. maddesinde sınır dışı
edilmeyi vatandaşlığa alınma kararının iptalinin bir sonucu olarak düzenlemişti.
2009 yılında kabul edilen 5901 sayılı TVK’da benzer bir düzenlemeye yer veril-
memiştir. Dolayısıyla 5901 sayılı Kanun çerçevesinde vatandaşlığı iptal edilenler
ancak genel hükümlere tâbi olarak sınır dışı edilebilecektir. Konuyla ilgili olarak
bkz. SİRMEN, S.: “Yabancıların Türkiye’den Sınır Dışı Edilmesine İlişkin Temel
Düzenlemeler ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye Hakkında Ver-
diği Örnek Kararlar”,
Ankara Barosu Dergisi
, 2009, C. 67, S. 3, s. 33 vd.; AYBAY/
DARDAĞAN KİBAR, s. 235.
11
RG. 19.3.1954, S. 8662. AİHS metninde yabancıların sınır dışı edilmesiyle ilgili tek
hüküm, “
kişinin, usûlüne aykırı surette ülke topraklarına girmekten alıkonması veya
hakkında derdest bir sınır dışı ya da iade işleminin olması nedeniyle yasaya uygun olarak
yakalanması veya tutulması
”nı özgürlük ve güvenlik hakkının istisnası olarak dü-
zenleyen 5. maddesinin 1. paragrafının (f) bendidir. Bununla birlikte, Sözleşmenin
çeşitli hükümleri sınır dışı işlemleri bakımından dikkate alınmaktadır. Bkz. AY-
BAY, s. 164 vd.; EKŞİ, N.: “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 6. Maddesinin
Yabancıların Sınırdışı Edilmesine Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu”,
Millet-
lerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni
, 2009, S. 1-2, s. 120.
12
Türkiye, Sözleşmeye ek 4 ve 7 numaralı Protokolleri sırasıyla 19.10.1992 ve
14.3.1985’de imzalamış; ancak henüz onaylamamıştır. Ek 4 numaralı Protoko-
lün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 26.2.1994 tarihli Resmî
Gazete’de yayımlanmış ancak onay belgesi henüz tevdi edilmemiştir. Bu sebeple
söz konusu Protokoller Türkiye bakımından kanun gücünde kabul edilmemekle
birlikte, mevcut düzenlemelerin yorumlanmasında ve uygulanmasında dikkate
alınmaları gerekmektedir: AYBAY/DARDAĞAN KİBAR, s. 231; AYBAY, s. 147.
13
R.G. T. 17.9.1989, S. 20285.
14
R.G. T. 4.7.1989, S. 20215.
15
R.G. T. 5.9.1961, S. 10898.
16
R.G. T. 8. 7. 2004, S. 25516.
17
Söz konusu düzenlemelerle ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. EKŞİ, N.: Yabancılar
Hukukuna İlişkin Temel Konular, İstanbul 2011, s. 34 vd. (“Yabancılar Hukuku”);
AYBAY, s. 141-171; ÇELİKEL/ÖZTEKİN GELGEL, s. 108 vd.; ERGÜL, s. 42 vd.