234 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Gülüm Bayraktaroğlu ÖZÇELİK
233
55. madde uyarınca hakkında sınır dışı kararı alınmayacak ilk grup
yabancı, sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık
dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda
ciddî emare bulunanlardır
73
. Anılan hüküm ile AİHS’nin 3. maddesi-
ne ilişkin AİHM içtihadına uygun bir düzenleme getirildiği söylene-
bilir
74
. Zira hiç kimsenin işkenceye veya insanlık dışı ya da aşağılayıcı
muamele veya cezaya tabi tutulamayacağına ilişkin Sözleşmenin söz
konusu hükmü, yabancıların sınır dışı edilmesi çerçevesinde kişinin
sınır dışı edileceği devlette böyle bir muameleye maruz kalma riski ol-
ması durumunda sınır dışı işlemini yasaklar şekilde yorumlanmakta-
dır
75
. Mahkeme, kişinin gönderileceği ülkede işkenceye maruz kalması
bakımından gerçek bir riskin/olasılığın varlığını yeterli görmekte ve
buna rağmen kişinin gönderilmesini Sözleşmenin 3. maddesinin ihlali
olarak değerlendirmektedir
76
.
73
Anılan hükümde söz konusu “
emarelerin
” hangi makamlar tarafından ve hangi
usûlle araştırılacağına dair bir düzenlemeye yer verilmemiş olmasının iade yasa-
ğının uygulanması konusunda ciddî kuşkulara yol açtığı ifade edilmiştir: ERKEM,
N.: “Abdolkhani ve Karimnia/Türkiye Kararının Uygulanması- İzleme Raporu”,
İHOP AİHM Kararlarının Uygulanması İzleme Raporları, 2013/3,
<http://www.aihmiz.org.tr/files/ 03_ Abdolkhani _Karimnia_Rapor_TR.pdf> (Erişim tarihi:
5.7.2013), s. 11.
74
Türkiye tarafından onaylanan AİHS’ye ek 6 ve 13 numaralı Protokollerde de ölüm
cezası kaldırılmıştır. Ek 6 numaralı Protokolde ölüm cezası sadece savaş ve yakın
savaş tehlikesi zamanında öngörülmüş olan fiiller bakımından kabul edilmiş, 13
numaralı Protokolde ise her durumda tamamen kaldırılmıştır. Dolayısıyla, söz
konusu hükümler de yabancının sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına çarptı-
rılması konusunda ciddî bir riskin varlığı halinde sınır dışı işlemini yasaklamak-
tadır. Söz konusu Protokollerin onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun
için sırasıyla bkz. R.G. T. 1.7.2003, S. 25155; R.G. T. 12.10.2005, S. 25964. Konuyla
ilgili olarak bkz. SİRMEN, s. 39.
75
AİHS’nin 3. maddesi ve AİHM’nin sınır dışı işlemlerinin 3. maddeye uygunluğu-
nu denetlediği kararları hakkında bkz. AKILLIOĞLU, T.: İnsan Hakları- Kavram,
Kaynaklar ve Koruma Sistemleri, Ankara 2010, s. 283; TEZCAN, D./ERDEM, M.
R./SANCAKDAR, O.: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İn-
san Hakları Sorunu, B.1, Ankara 2002, s. 192; EKŞİ, Yabancılar Hukuku, s. 35 vd.;
ÇİÇEKLİ, s. 244, dn. 139; KABAALİOĞLU/EKŞİ, s. 507; AYBAY/DARDAĞAN
KİBAR, s. 232; SİRMEN, s. 38; ERGÜL, s. 123 vd.; ALLEWELDT, R.: “Protecti-
on Against Expulsion Under Article 3 of the European Convention on Human
Rights”,
European Journal of International Law
, 1993, Vol. 4, s. 360-376.
76
Örneğin bkz.
Soering v. United Kingdom
, No. 14038/88, para. 90- 91;
Chahal v. United
Kingdom
, No. 22414/93, para. 73-74;
Cruz Varas and Others v. Sweden
, No. 15576/89,
para. 69-70;
Vilvarajah and Others
v. United Kingdom
, No. 45/1990/236/302-306,
para. 103;
H.L.R. v. France
, No. 24573/94, para. 34;
Jabari v. Turkey
, No. 40035/98,
para. 38;
Saadi v. Italy
, No. 37201/ 06, para. 125;
Abdolkhani and Karimnia v. Turkey
,
No. 30471/08, para. 72;
Charahili v. Turkey
, No. 46605/07, para. 60.