263 / 417
Otonom Silah Sistemleri ve İnsancıl Hukuk
262
mek için OODA modeli kullanılan modellerdendir
8
. John Boyd tara-
fından geliştirilen model
Observe
,
Orient
,
Decide
,
Act
kelimelerinin baş
harflerinden oluşmaktadır.
İlk olarak çevre gözlenmekte, çevre hakkında her türlü gerekli
bilgi elde edilmeye çalışılmaktadır (
Observe
). Daha sonra oryantasyon
aşaması, yani elde edilen bu bilgilerin yorumlanması safhası (
Orient
)
gelmektedir. Bu aşamadan sonra ortaya çıkan değişik seçenekler birisi
lehinde bir karar alınması (
Decide
) gerekecektir ve bu üçünü aşamayı
ise son ve dördüncü aşama olan eylem (
Act
) takip edecektir
9
.
Boyd’un dört basamaklı modeli elbette aşırı derecede basitleşti-
rilmiş bir modeldir. Bununla birlikte günümüz ordularında hala kul-
lanılmaktadır. Amerikan Deniz Piyadeleri’ne göre; bu dört aşamayı
daha
hızlı
şekilde tamamlayacak olan taraf, savaşı da kazanma yönün-
de büyük bir avantaja sahip olacaktır
10
. Dolayısıyla, aynı anda yüzlerce
veriyi inceleyebilen bir otonom silah sistemi, bir insan karar alıcıya
göre çok daha hızlı çalışabildiğinden savaşın kazanılmasında büyük
bir avantaj yaratabilecektir. Yine, insanların sahip olduğu; duygusal-
laşma, açlık, yorgunluk gibi kısıtlayıcı faktörler bilgisayarlar ve maki-
neler için geçerli değildir. Bu nedenle bir makine aynı seviyede saatler-
ce ve hatta günlerce çalışabilecektir. İşte bu avantajların da beklentisi
ile Amerikan Silahlı Kuvvetleri’nin 2025 yılına gelindiğinde “büyük
ölçüde robotik” bir hal almasının beklendiği de ifade edilmektedir
11
.
Hatta bir plana göre, bir birlik için 150 asker ve 2000 kadar robotun
görev alması dahi öngörülmektedir
12
.
Bu çalışmamızda, silah teknolojisindeki insan faktörünün azaltıl-
ması ve giderek otonom karar alıp hareket edebilen sistemlerin tercih
edilmesi yönündeki eğilimin insancıl hukuk açısından neden olabile-
ceği sonuçları tartışmaya çalışacağız. Yakın tarihli raporunda
Human
Rights Watch
, otonom silah sistemlerinin “silahlı çatışmalar hukukuna
8
William C. Marra & Sonia K. McNeil, “Understanding “The Loop”: Regulating
The Next Generation of War Machines”,
Harvard Journal of Law and Public Policy,
Vol. 36, No. 3, 2013, s. 9 vd.
9
ibid.
s. 10.
10
ibid.
s. 10.
11
Peter W. Singer,
Wired for War, The Robotics Revolution and Conflict in the 21. Century
(Penguin Books, 2009), s.133.
12
ibid.
s.133.