TBB Dergisi 108. Sayı

Otonom Silah Sistemleri ve İnsancıl Hukuk

264

aykırı olduğu kabul edilmelidir. Bu hüküm de I. Ek Protokol’ün 51.

Maddesinde düzenlenmiştir.

Bu düzenlemelerin yanı sıra,

silahların kullanımı

ile ilgili insan-

cıl kurallar da mevcuttur

. Bu gibi hükümler ile doğası gereği aslında

hukuka aykırılığı olmayan bir silahın silahlı çatışmalar hukukunun

yasakladığı tarzda kullanılması gibi durumların engellenmesi amaç-

lanmıştır. Tüfekler, örneğin, doğası gereği insancıl hukuka aykırılığı

mümkün silah veya savaş araçlarından değildir

. Bu silahlar gayet

kolay bir şekilde, yalnızca muharipler üzerinde kullanılmaya elverişli-

dir. Bununla birlikte bir tüfeğin, teslim olmuş yahut yarası gereği artık

silahlı çatışmaya katılamayacağı aşikâr bir savaş esirinin öldürülme-

sinde kullanılması mümkündür ve maalesef sık sık da rastlanan bir

durumdur.

İlk olarak, silahlar ve savaş araç-gereçlerinin doğasına ilişkin ku-

rallar incelenecektir. Bundan sonra, silahların kullanılmasına ilişkin

insancıl kurallara da değinilecek ve neticede ortaya çıkan tablo ışığın-

da otonom silah sistemleri hukuki açıdan değerlendirilecektir.

Yeni Silahların Geliştirilmesi ve İnsancıl Hukuk

I. Ek Protokol’ün 36. Madde metni şöyledir

;

“Yeni bir silahın, savaş aracının ya da metodunun üzerinde ça-

lışmalar yapılması, geliştirilmesi, elde edilmesi ya da benimsenmesi

durumunda; bu silahın kullanılmasının, belli bazı koşullarda veya her

koşul altında, bu Protokol ile yahut Yüksek Akit Devlet için bağlayıcı

olan başka bir uluslararası hukuk kuralı ile yasaklanıp yasaklanmadı-

ğının tespiti bir Yüksek Akit Devletin yükümlüğüdür.”

Bu hüküm gereği Akit Devletlere yeni bir silahın yaratılması aşa-

malarında bir takım görevler düşmektedir. Bir silahı üreten yahut

Schmitt,

op. cit.

s.1.

Örnek için Michael N. Schmitt’e borçluyum; bkz.

ibid.

s. 3.

Maddenin İngilizce resmi metni şöyledir;“In the study, development, acquisition

or adoption of a new weapon, means or method of warfare, a High Contracting

Party is under an obligation to determine whether its employment would, in some

or all circumstances, be prohibited by this Protocol or by any other rule of interna-

tional law applicable to the High Contracting Party”.