267 / 417
Otonom Silah Sistemleri ve İnsancıl Hukuk
266
Uluslararası Kızıl Haç Komitesi’nin 1977 tarihli Ek Protokoller
hakkında hazırlamış olduğu 1987 tarihli Şerh’in 427. Sayfasında ilginç
bir başlık bulunmaktadır. “Geleceğin Silahları” başlığı altında, Şerh’i
hazırlayan yazarlar inanılmaz bir öngörü ile savaş alanındaki “oto-
masyon” hakkında ciddi bir uyarıda bulunmuşlardır. Yazarlara göre;
“
insanın artık teknolojinin efendisi olmadığı bilakis teknolojiyi hâkim
kıldığı
bir durumda, kendisi de teknoloji tarafından yok edilecektir”
21
.
Human Rights Watch
’a göre, bu yükümlülük, silahın üretilme-
si aşamasında, olabildiğince erken bir safhada icra edilmeye başlan-
malıdır
22
. Bununla birlikte, uygulamada bu kurala yeterince önem
verilmediği de hatırlatılmaktadır. Daha önce kontrole tabi tutulmuş
iki ayrı savaş aracının, yeni bir şekilde birleştirilmesi halinde ortaya
çıkan bu “modifiye” silahın
23
ABD otoritelerince teste tabi tutulmadı-
ğını hatırlatan Human Rights Watch, meselenin özellikle robotik veya
otonom silah sistemlerine gelince daha büyük bir hassasiyet talep etti-
ğini ifade etmektedir
24
. 21 Kasım 2012 tarihli ABD Savunma Bakanlığı
Direktifi’ne göre de otonom ve yarı-otonom silah sistemlerinin hukuka
uygun mahiyette olması ve çalışmasının sağlanması için gerekli kont-
rollerin, silah geliştirme sürecinin olabildiğince erken safhalarında icra
edilmesi gerekmektedir
25
.
I. Ek Protokol’ün 36. Maddesi ile öngörülmüş olan genel bir kontrol
etme yükümü vardır ancak uygulamadaki eksiklikler nedeniyle tek ba-
şına yeterli hukuki güvence sağlamaktan uzaktır. Yine de Protokol’ün
35. Maddesindeki genel insancıl hukuk kurallarına riayetin güçlendi-
rilmesi amacını taşıyan
26
36. Maddenin önemsiz görülmesi de doğru
değildir. Bu madde, uygulandığı takdirde, insancıl hukuka riayeti art-
21
ibid.
s. 427-428.
22
Human Rights Watch,
op. cit.
s. 22.
23
Uluslararası Kızılhaç Örgütü tarafından hazırlanan “Rehber”e göre modifiye silah
ve silah sistemlerinin de yeniden kontrol edilmesi gerekmektedir; International
Committee of the Red Cross,
A Guide to the Legal Review of New Weapons, Means and
Methods of Warfare: Measures to Implement Article 36 of Additional Protocol I of 1977
,
(Geneva: January, 2006), s.10.
24
ibid.
s. 22-23.
25
Thurnher,
op. cit.
; US Department of Defense,
Directive 3000.09, Autonomy in We-
apon Systems
(21, November, 2012)<<
http://www.dtic.mil/whs/directives/cor-res/pdf/300009p.pdf>>.
26
Bu madde ile 35. Madde arasındaki direkt bağlantı için bkz. Jean Pictet et. al,
op.
cit.
s. 421-422.