TBB Dergisi 108. Sayı

Otonom Silah Sistemleri ve İnsancıl Hukuk

268

çıkmayacaktır. Bu durumda sadece askeri hedefe yapılan ve sadece

bu hedefe zarar verecek olan bir fiilden bahsetmek mümkündür. Bu

tip saldırılar hassaslığından dolayı

cerrahi operasyon

olarak da adlan-

dırılmaktadır. İleri teknoloji, hedefleme noktasında askerlere önemli

imkânlar sunmaktadır. Bununla birlikte, bazı silahların kullanılması

durumunda, yukarıdaki örneklerden farklı olarak bu silahların etki-

lerini kontrol etmek imkânsız hale gelmektedir. Nükleer, kimyasal ve

biyolojik silahlar, doğası gereği ayrım yapamayan, bir kez kullanıl-

makla sonuçlarını belli bir coğrafya veya kişi grubu üzerine yoğun-

laştırmanın imkânsız olduğu silahlara verilecek en iyi örneklerdendir.

Kitle imha silahlarına ilaveten, sivil savaşan ayrımı yapma kabiliye-

ti olmayan ve hatta bir anlamda otonom veya otomatik silah siste-

mi olarak görülecek başka bir silah da kara mayınlarıdır. Bunlar da

belli bir ağırlığın tetiklediği “kör” silahlardandır. Hatta yağmur veya

toprak kayması gibi doğal olayların etkisi ile kontrol dışına çıkmaları

veya unutulmaları kolay, maliyeti düşük ancak tahribatı yüksek olan

kara mayınlarını hem “kör” hem de “başıbozuk” silahlar olarak nite-

lendirmek gerekmektedir.

I. Ek Protokol’ün 51. Maddesinin 4. Fıkrasının (b) ve (c) bentleri ile

doğası gereği ayrımda bulunmaya izin vermeyen silahlar ve bu silah-

ların silahlı çatışmalar sırasında kullanılması yasaklanmıştır

Otonom silah sistemlerinin sivil savaşan ayrımı yapmakta zorluk

çekeceği kaygısı ifade edilmektedir. Daha fazla ve daha iyi “yapay

zekâ” kullanılması ile bu sorunun üstesinden gelinebileceği düşünülse

bile, yakın zamanda o seviyede yapay zekâ üretilmesi pek olası görül-

memektedir. Yine, aslında sivil bir hedefe saldırma konusunda öneri

geliştiren bir otonom silah sisteminin, şu an için hemen her zaman, bir

insan tarafından kontrol edildiğinden bahisle; bu gibi hukuka aykırı-

lıklardan korkulmaması gerektiği, kontrolde olan insanın (man in the

loop) verilen yanlış emri etkisizleştirerek hukuka uyarlığı sağlayacağı

da düşünülmektedir. Ne var ki bu yeterince ikna edici bir argüman

olamamaktadır. Bunun nedeni de yukarıda örneğiyle zikredilen “oto-

masyon önyargısı” (automation bias) olmaktadır. Gerçekten de askeri

Knut Ipsen,

Völkerrecht

, 4. Auflage, (M

C. H. Beck, 1999), s. 1092;

Markus Wagner, “Autonomy in Battle Space: Independently Operating Weapon

Systems and the Lawof Armed Conflict”,

International Humanitarian Law and the

Changing Technology of War, 2012, s. 110.

2211036>.