TBB Dergisi 108. Sayı

TBB Dergisi 2013 (108)

Gökhan GÜNEYSU

267

tırıcı bir rol oynayacak ve hukuka aykırı olan silah araç ve gereçlerinin

üretilmesinin veya satışının engellenmesine katkı sağlayacaktır.

Özel olarak 36. Maddeden genel olarak da uluslararası insancıl

hukuktan beklenen katkının sağlandığı somut durumlar da olmuş-

tur. Gerçekten de yakın tarihimizde kullanılmadan yasaklanan silah

veya savaş aracı bulunmamaktadır. Örneğin dum dum mermilerinin

yasaklanması için bu silahların ve korkunç etkilerinin sahada tecrübe

edilmesi gerekmiştir. Kural olarak kullanım ve tecrübe sonucunda bir

bilinç oluşabilmekte, ancak bundan sonra yasaklama yönünde irade

ortaya konulmaktaydı. Ancak bunun bir istisnası söz konusudur; o da

kör edici lazer silahlarının, hem de savaş alanında hiç kullanılmadan

yasaklanmış olmasıdır

. Görüldüğü üzere, tamamen olmasa dahi,

temkinli bir iyimserlikle

insancıl hukukun giderek artan etkisinden bah-

setmek mümkündür.

Doğası Gereği Ayrımda Bulunamayan Silahlar

İnsancıl hukukun en temel özelliklerinden birisi, sivil-savaşan ayı-

rımı (distinction) yapması ve sadece son gruba dâhil olan kişilerin ve

aynı şekilde sadece askeri açıdan önemi olan hedeflerin saldırıya uğra-

masına izin vermesidir

. Uluslararası Adalet Divanı da vermiş oldu-

ğu Nükleer Silahlar İstişari Görüşü’nde, bu ayrımın silahlı çatışmalar

sırasında uygulanan ve “

insancıl düşünceler ve insan bireyinin korunması

için çok önemli olan

” insancıl hukuk kurallarının en temel olanlarından

birisi (cardinal principles) olduğunu ifade etmiştir

Bir askeri saldırı; uzmanlarca hedefi vurma konusunda yanılma

payının çok düşük olduğu ifade edilen Cruise füzesi ile veya özel

kuvvetler üyelerinin icra ettiği bir operasyon şeklinde gerçekleşmek-

teyse, bu durumda muhtemelen sivil-savaşan ayrımında bir sıkıntı

Additional Protocol to the Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use

of Certain Conventional Weapons which may be deemed to be Excessively Inju-

rious or to have Indiscriminate Effects (Protocol IV, entitled Protocol on Blinding

Laser Weapons),

U.N.T.S.

Volume 1380, s. 370.

Markus Wagner,

The Dehumanization of International Humanitarian Law: Legal, Et-

hical and Political Implications of Autonomous Weapon Systems

, s. 18.

http://robots

law.miami.edu/wp-content/uploads/2012/01/Wagner_Dehumanization_of_in-

ternational_humanitarian_law.pdf.

Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, Advisory Opinion,

I.C.J. Reports

1996, s. 257, para. 78-79.