380 / 485
TBB Dergisi 2013 (109)
Korkut KANADOĞLU
379
ve atama ile hizmet yönünden denetimleri devlet tarafından yürütül-
mesine rağmen, kilisenin bu kişilerin görüşleri ve yaşamlarındaki de-
ğişikliklere karşı itiraz etme hakkı vardır.
113
Nitekim Evanjelik Teoloji
Fakültesi’nde görevli bir profesörün, resmen Hristiyanlıktan çıktığını
söylemesi üzerine, Eyalet Kilisesi ve Fakülte’nin isteği üzerine daha
önce görev yaptığı mezhebe bağlı alandan (İncil), şu andaki duruma
uygun din bilimsel bir alana (erken dönem Hristiyanlık tarih ve edebi-
yatı) aktarılmış ve din adamı öğretiminden uzaklaştırılmıştır. Alman
Yüksek İdare Mahkemesi’ne göre, bu uygulama tarafsızlık ilkesiyle de
bilim özgürlüğüyle de bağdaşır. Kilisenin, Fakültedeki derslerin içeri-
ğine etki edebilme yetkisi varsa, kürsü sahibi profesörün çatışan inanç,
düşünce açıklama, bilim ve kamu görevine girişte dini inancından za-
rar görmeme hakları geri çekilir.
114
İbadet yerleri ve kamusal etkileri için din özgürlüğü çoğulcu bir
demokraside siyasi kültürün bir parçasıdır. Çıkış noktaları farklı olsa
da dini kurumların (kilisenin) hukuki statüsü bakımından bugün dev-
letleri iki ana grup içinde toplamak mümkün olabilir. Bunlardan biri,
dinsel uygulama özgürlüğünü garanti altına almak için (ABD), diğeri
ise dini faktörleri özelleştirmek ve böylece kamusal yaşamdan kesin
olarak uzaklaştırmak için (Fransa) kilise ve devleti radikal biçimde bir-
birinden ayırmaktadır.
115
Devlet ve dini topluluklar arasındaki düzen
sorununa ilişkin hangi çözüm modeli benimsenirse benimsensin, dini
açıdan tarafsız demokratik bir devlet, ne dini inanç yoluna baş koyar,
ne de dine karşı mücadele eder.
VII.Yansıma Etkisi
Tüm tinsel özgürlükler gibi din özgürlüğünün de, başta parlamen-
to tarafından oluşturulan olmak üzere tüm hukuk düzeni üzerinde bir
yansıma etkisi vardır. Yansıma etkisiyle, özgürlükleri sınırlandıran
kamu hukuku yasalarının uygulanmasında temel hakka uygun yorum
yapılması, vatandaşların karşılıklı yatay ilişkilerine uygulanacak me-
deni hukuk kuralların yorumunda da temel hakların yatay etkisinin
113
v. Campenhausen A. , Staatskirchenrecht, Verlag C. H. Beck, München 1983, s.
121-123.
114
BVerwGE 124, 310.
115
v. Campenhausen A. , Staatskirchenrecht, s. 224.