TBB Dergisi 109. Sayı

379 / 485

Laiklik ve Din Özgürlüğü 378
(yönetici) seçkinler, dini siyasal gücün üstün simgesi olan devlete bağ-
lama eğilimindeydiler. Bundan sonra dinsel gelişme süreci, devletin
gelişmesini izledi; Devrim ise aslında tersine çevirmeye çalıştığı süreci,
yani din ile siyaset arasındaki ilişki sürecini bilinçsizce güçlendirmiş
oldu.107
Buna rağmen Kuruma ilişkin bugünkü sorunlar, anayasal statü-
den değil, çoğunlukla uygulamadan kaynaklanmaktadır. Dincileşme-
nin aracı108 olmak yerine, laikliğin bir aracı kurumu olmak kaydıyla
anayasal statüko devam ettirilebilir.109 Dinin, devleti veya kamusal ay-
gıtın bölümlerini ele geçirmeye çalışmaması gerekirken110, günümüz-
de tarikatların yararlandığı geniş bütçe ve kadro olanaklarıyla DİB,
dinin tümüyle kamusal alana geçirilmesi sonucunu doğurmaktadır.111
Çeşitli işlerde DİB’le yakın ilişki içinde çalışmakla birlikte onun
bir parçası olmayan ilahiyat profesörleri, YÖK’e bağlı belli başlı devlet
üniversitelerinin (23 adet) ve bir vakıf üniversitesinin içinde yer alan
ilahiyat fakültelerinde ders vermektedirler.112 Bu öğretim üyelerinin
bilimsel faaliyet özgürlükleri, Anayasa’ya sadakat yükümlülüğünü de
içermektedir (Anayasa md. 27/2).
Teoloji fakültelerinin Almanya’ya özgü özelliği, kamusal bir ku-
rum olma yanında kilisenin görevlerinin yerine getirilmesine de hiz-
met etmesidir. Bu açıdan teoloji profesörleri devlet memuru olmalarına
159.
107 Sadıq M. , Türk Devrimi, (çev. Keskin Ata F.), s. 171.
108 Diyanet İşleri Başkanlığı’nın başlattığı “Aile İmamlığı” projesiyle sosyal yaşam
üzerinde dinin etkisini daha çok artırılmaktadır
ve-siyaset/iste-asil-acilim-aile-imami-haberi-33617 ). Kamuoyunda “Aile imam-
ları fişleme yapacak” yorumlarına neden olan DİB yönergesindeki iki hükmün ise
Danıştay tarafından yürütmesini durdurulmuştur
com/27654-Aile-imamlarina-Danistay-soku.html).
109 Tanör de tam ayrılık ya da özerklik yerine, DİB’in mümkünse çok partili dönem-
den önceki haline getirilmesine sempati duymuştur, Tanör B. , “Laiklik, Cumhu-
riyet ve Demokrasi”, Laiklik ve Demokrasi (der. İ. Ö. Kaboğlu), İmge Kitabevi,
Ankara 2001, s. 29-30.
110 Nitekim Anayasa Mahkemesi, Refah Partisi kararında, “laik düzende ise, din si-
yasallaşmadan kurtarılır; yönetim aracı olmaktan çıkarılır; gerçek saygın yerinde
tutularak kişilerin vicdanlarına bırakılır.” demekteydi (E. 1997/1, K. 1998/1, Kt.
16.1.1998).
111 Aliefendioğlu Y. , “Laiklik ve Laik Devlet”, Laiklik ve Demokrasi (der. İ. Ö. Ka-
boğlu), İmge Kitabevi, Ankara 2001, s. 89-90.
112 Bu fakültelerin listesi için bkz.
ban-puanlari.html (20.11.20012).