TBB Dergisi 109. Sayı

Soruşturmanın Gizliliği ve Müdafinin Dosyayı İnceleme Yetkisi

482

için zorunluluk kabul etmektedir. Mahkeme hem şüphelinin hem de

müdafisinin uzun zaman dosyadaki hiçbir belgeyi inceleyememesini

ve soruşturma safhasında efektif bir savunma hazırlanamamasını doğ-

rudan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddenin 4. fıkrasına

aykırı bulmuştur. Sonuç olarak bu kararla beraber, salt 6. maddedeki

“adil yargılanma hakkının” yanı sıra tutuklunun haklarının yer aldığı

5. maddenin de konumuza uygulanabileceğini görmüş olduk.

Müdafinin dosyayı inceleme yetkisi bağlamında önce iddia maka-

mı, sonra savunma makamı açısından soruşturmanın gizliliğini ince-

lemiştik. Türk Yargısının ve Strasbourg mahkemesinin uygulamaları-

nı da incelediğimize göre artık kısa bir değerlendirme ile araştırmayı

sonlandırabiliriz.

SONUÇ

Müdafinindosyayı incelemeyetkisiCezaMuhakemesiHukuku’nda

özel olarak düzenlenmiştir. CMK 153’ün gerekçesinde savunma hakkı-

nın kuvvetlendirilmesi ve silahların eşitliğinin korunması temel alın-

mıştır. Gerekçede madde hükmünün konusu müdafinin “bilgilere

ulaşmasıdır”. Bu sonuca ulaşılması adına hükmün ikinci fıkrasında

kısıtlama adına “soruşturmanın amacının tehlikeye düşmesi” ve “sulh

ceza hakiminin kararı” gibi önemli koşullar getirilmiştir. Ancak uygu-

lamada ve genel algıda hala soruşturmayı salt savıcının silahı olarak

gören görüş hüküm sürmektedir. Bu görüşe göre, müdafinin soruş-

turma safhasında tüm dosyayı incelemesi iddia edildiği gibi silahların

eşitlenmesi değil, eşitliğin savcı aleyhine bozulması anlamına gelmek-

tedir

. Kolluğun hakim kararı dahi olmadan savcılıktan emir alması ya

da kendi kendine belli işlemleri savcılık adına ertelemesi uygulamada

sıkça görülmektedir. İkinci fıkra çerçevesinde karar alınmış olduğu du-

rumlarda dahi şeklen hukuka uygun gözüken gizliliğin savunma hak-

kını yok yere bertaraf ettiği durumlar bulunmaktadır.

Aslında CMK 153’ün ve CMK 157’nin içerdiği soyut kavramların

değerlendirilmesi noktasında sorunlar ortaya çıkmaktadır. Daha ön-

cede söylediğimiz üzere soruşturmanın amacının tehlikeye düşmesi

karşısında savunma hakkına zarar vermemek koşuluyla ilerleyecek

gizlilikten hangisinin ağır basacağına karar verilirken daha dikkatli

Mahmutoğlu/Dursun, a.g.e., s. 141.