474 / 485
TBB Dergisi 2013 (109)
Murat CEYHAN
473
lar getirilmeye çalışılmasıdır. İddianamenin iadesinin öngörüldüğü
bir sistemde dosyanın incelenmesi üzerine savunma makamı tarafın-
dan iade sebeplerinin varlığı ileri sürülebilmelidir. Ancak müdafi bu
durumda dosyayı dahi bilmediğinden iddianamenin sunulması ve
kabulü arasında savunma adına hiçbir rol oynayamamaktadır. 5353
sayılı değişiklik savunmayı zayıflatıcı nitelik taşımaktadır ve müdafi
kurumunu bu süreçte yok saymaktadır
11
. Bu yasa ile eski metne na-
zaran dosyanın incelenmesi geciktirilmiş ve delillerden yoksun kalan
müdafinin itiraz hakkı pratik olarak engellemiştir
12
. Bu hüküm açısın-
dan incelenmesi gereken ikinci bir nokta ise “muhafaza altına alınmış
deliller” ibaresidir. CMK 153’ün 4. fıkrasında yer alan bu niteleme sa-
yesinde belli delillerin müdafi tarafından incelenmesi iddianamenin
kabulünden sonra dahi keyfi olarak ertelenebilmektedir. Bu noktada
tüm delillerin değil sadece savcılık veya kolluk tarafından muhafaza
edilmiş delillerin incelenebileceği şeklinde bir yorum kabul edilemez.
Zira savcılık veya emrindeki kolluk topladığı delilleri muhafaza altına
almak zorundadır. Bunları kendisine saklayamaz
13
. Kovuşturma saf-
hasında savunma makamını çaresiz kılma gayesi adına alınacak bu tür
önlemler adil yargılanma hakkını doğrudan ihlal edecektir.
Maddenin 5. fıkrası ise maddenin öngördüğü bütün haklardan
suçtan zarar gören müdafinin de yararlanabileceğine ilişkindir. Yani
hüküm bir anlamda sadece savunma makamını değil, muhakemedeki
tüm müdafileri kapsamaktadır.
Son olarak bu maddenin savunma makamı açısından ortaya koy-
duğu tablonun genel bir değerlendirmesini yapmak gerekecektir. So-
ruşturmanın içeriğini öğrenerek savunma hazırlama görevini ifa etmek
isteyen müdafi bu görevi gerektiği gibi yerine getirebilmek için sanık
hakkındaki suçlamayı, leh ve aleyhteki tüm delilleri bilmesi gerekir.
Yazılılık ve gizlilik ilkelerinin hakim olduğu soruşturma safhasında
müdafinin en önemli hukuki aracı dosyayı inceleme yetkisidir
14
. 153.
maddenin ilk fıkrası dosyanın soruşturma safhasında incelenmesini
kural olarak belirlemekle birlikte, ikinci fıkrasında yer alan kısıtlama
prosedürü savunma makamını zaman zaman çaresiz bırakabilmekte-
11
Yurtcan, a.g.e., s.438.
12
Süheyl Donay, Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi, İstanbul, Beta Basım, 2009, s. 259.
13
Öztürk/Erdem, a.g.e., s.351.
14
Centel, a.g.e., s. 111.