123 / 441
Geçici Ödemeler
122
5. Uygulama Alanı
Geçici ödeme, haksız fiillerden doğan borçların yanı sıra, sözleş-
meden doğan borçlarda da söz konusu olabilir.
TBK.md.114/2 “Haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümler, kı-
yas yoluyla sözleşmeye aykırılık hâllerine de uygulanır.” düzenle-
mesiyle, sözleşmelere aykırılıkta da, haksız fiile ilişkin hükümlerin
uygulanabileceğini öngörmüştür. Örneğin; bir satış sözleşmesinden
doğan bedelin ödenmesi davasında, satıcı bedeli talep etmekte haklı
olduğuna ilişkin inandırıcı kanıtlar sunarsa, hakim, onun içinde bu-
lunduğu acil ihtiyaç halini göz önüne alarak dava sonucunu bekle-
meden, bedele mahsuben geçici ödemeye hükmedebilir.
19
Bu örnek-
ten anlaşılacağı üzere, yalnızca, haksız fiilden doğan borçlarda değil,
sözleşmeden doğan borçlarda da, şartlar mevcut ise, geçici ödemeye
hükmedilebilir.
Özetleyecek olursak; geçici ödemeye; hem haksız fiilden doğan
borçlarda, hem de sözleşmeye aykırılıktan doğan borçlarda, bir za-
rar ve bu zarara ilişkin inandırıcı kanıtlar varsa, zararın giderilmesi
ekonomik açıdan mağduriyet söz konusu ve davadaki haklılığı inan-
dırıcı kanıtlarla ortaya konulmuşsa davacının talebi üzerine hükme-
dilebilir.
Geçici ödeme ile ilgili madde, istisnai bir madde olduğu için, dar
yorumlamak gerekir. Zira, geniş yorum ile, madde gerekçesinde yer
alan “ivedilikle zararın giderilmesi” hali, çok farklı hallerde karşımı-
za çıkabilir, bu ivedi, yorum yöntemiyle genişletilerek, geçici ödeme
amacından çıkarak, “tazminata hükmedilmemesi halinde, geçici öde-
menin geri verilmesi” durumu taraflar için kolaylıktan çok ızdıraba
dönecektir.
Yapılması gereken dar yorumla, madde gerekçesinde bakarak,
yalnızca maddi tazminat davalarında geçici ödemeye hükmedilmesi
gerektiği kanaatindeyim.
Şimdi maddi ve manevi tazminat davalarında geçici ödemenin
uygulama alanını ele alacağız.
19
Oğuzman;Öz : a.g.e., s.133