184 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Olgun DEĞİRMENCİ
183
ğunu bilmemektedir. TCK 30/4’te yer alan bu düzenlemeden sonra,
TCK’nın 4’üncü maddesinde yer alan “ceza kanunlarını bilmemek ma-
zeret sayılmaz” kuralının uygulama alanının kalmadığı kanaatindeyiz.
Yasak yanılgısının ceza sorumluluğunu etkilemesi durumu, an-
cak yanılgının kaçınılamaz olması halinde söz konusu olacaktır. Ya-
nılgının kaçınılamazlığı ise failin bilgi düzeyi, gördüğü eğitim, için-
de bulunduğu sosyal ve kültürel çevre koşulları, kişisel yetenekleri,
mevcut bilgisini kullanmasının ondan ne ölçüde beklenebilir olduğu
ve hukuksal – ahlaksal değer yargıları göz önünde bulundurularak be-
lirlenecektir. Yanılgının kaçınılabilir olduğu durumlarda, kişinin ceza
sorumluluğu etkilendiği halde cezasında herhangi bir indirim yapıl-
mayacaktır. Her ne kadar gerekçede, bu durumun temel cezanın be-
lirlenmesinde göz önünde bulunacağı ifade edilmişse de, gerekçenin
kanun metnine dâhil olmaması karşısında, uygulamada sıkıntıların
yaşanabileceği kanaatindeyiz. Bu durumda, Alman Ceza Kanunu’nun
17’nci maddesinde olduğu gibi kaçınılabilir yasak yanılgısında cezada
indirim yapılacağı hususunun Kanun metine eklenmesini faydalı mü-
talaa etmekteyiz.
Suçun maddi unsurlarında ve nitelikli hallerinde yanılmayı ise
tipte yanılma başlığı altında değerlendirmekteyiz. Bunlardan maddi
unsurlarda yanılma halinde kişinin kasten hareket etmiş sayılmayaca-
ğı TCK 30/1’de ifade edilmiştir. Maddi unsurlar kapsamında, hareket,
netice, nedensellik bağı, fail, mağdur ve konuyu ele almaktayız. Bun-
larda yanılma halinde fail kasten hareket etmiş olmayacaktır ancak ya-
nılma sonucunda meydana gelen suçun taksirli hâlinin mevcut olması
durumunda fail, taksirli suçtan sorumlu olacaktır.
Suçun nitelikli halleri, maddi unsurlara dâhil olmasına rağmen
TCK 30/2’de, suçun nitelikli hallerinde yanılma ayrıca düzenlenmiş-
tir. Buna göre suçun nitelikli hallerinde yanılma içinde bulunan kişi,
bu durumdan yararlanacaktır.
Ceza sorumluluğunu kaldıran ve azaltan nedenlerde kaçınılmaz
bir yanılma içinde bulunan fail de, bu yanılmadan yararlanacaktır.
Hukuka uygunluk nedenleri, TCK’nın sistematiğinde, ceza sorumlu-
luğunu kaldıran ve azaltan nedenler içinde düzenlenmiştir.