TBB Dergisi 110. Sayı

Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Haklar

422

İkinci fıkrasında bu özgürlüğün sınırlanabileceği durumları say-

mıştır. Bunlar; ulusal güvenliğin sağlanması, toprak bütünlüğünün

veya kamu güvenliğinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve

suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlâkın, başkalarının şöh-

ret ve haklarının korunması, gizli bilgilerin yayılmasının önlenmesi

veya yargı erkinin yetki ve tarafsızlığının güvence altına alınması için

gerekli olan sınırlamaların yapılabileceğini öngörmektedir. Devletle-

re tanınan sınırlama hakkı sınırsız değil, ilkeleri vardır. Demokratik

toplumda hukuk tarafından yapılması zorunlu olan bir sınırlama ol-

malı, ve bu sınırlar demokratik toplumda hedeflenen meşru amaçlarla

orantılı olmalıdır.

10- Örgütlenme ve Toplantı Özgürlüğü:

Anayasa genel bir ör-

gütlenme özgürlüğü tanımlamaktan ziyade farklı maddelerinde çeşitli

örgütlenme biçimlerini tanımlayan ve güvenceye bağlayan hükümler

içermektedir. Dernek ve vakıflar 33. maddede, sendika kurma hakkı

ve siyasi partiler ise 68. ve 69. maddelerde düzenlenmektedir.

Anayasa’nın 33/1. maddesinde herkesin izin almadan dernek

kurabileceği, üye olabileceği veya üyelikten ayrılabileceği düzenlen-

miştir. Öte yandan altıncı fıkrası “

Silahlı Kuvvetler ve kolluk kuvvetleri

mensupları ve görevlerinin gerektirdiği ölçüde Devlet memurları

” bakımın-

dan maddenin ilk fıkrasında düzenlenen haklara sınırlamalar getiril-

mesine izin vermektedir. Anayasa’nın 34. maddesinde, herkese tanıdı-

ğı toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkını düzenlemektedir. Bu konuda

sözleşme ile Anayasa arasında fark yoktur.

AİHS.’in 11. maddesinin birinci fıkrası herkese toplantı ve örgüt-

lenme özgürlüğünü vermekte ve bu özgürlük kapsamında özel olarak

sendika kurma ve sendikalara üye olma hakkı güvence altına alınmak-

tadır. İkinci fıkrasında, bu özgürlüğün sınırlanabileceği durumlar yani

meşru amaçlar düzenlenmiştir. Bunlar ulusal güvenliğin, kamu emni-

yetinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesinin

önlenmesi, sağlığın veya ahlakın korunması, başkalarının hak ve öz-

gürlüklerinin korunmasıdır.

Bkz. AİHM’nin Gerger. Türkiye; 8.7.1999 tarihli kararın Türkçe çevirisi için Yargı

Mevzuatı Bülteni, 24.10.2000, S. 125, s.51.

Gölcüklü/Gözübüyük, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan

Kitapevi, Ankara 1998, s. 318.