260 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Tuğçe AKDEMİR
259
B. Kanun Yollarının Tüketilmiş Olması
Bireysel başvuru yolu, temel hak ve özgürlüğü kamu gücü tara-
fından ihlal edilenlerin kendilerine tanınan ve kanunda öngörülen
idari-yargısal olağan kanun yollarını kullanarak herhangi bir çözüme
ulaşamaması sonucunda kullanılacak bir yol olup yukarıda da belir-
tildiği üzere ikincil nitelikte, olağanüstü-olağandışı kanun yolu olarak
tanımlanmaktadır.
12
Ulusal hukukun koyduğu kurallara göre, kanun yollarının tüketil-
mesi hem biçim hem de öz yönünden olmalıdır. Öz yönünden kanun
yollarının tüketilmesi, AİHS ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu pro-
tokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal
edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’nin önünde ileri sürülmesi ge-
rekmektedir. Bu ifadeden anlaşılması gereken öz yönünden başvuru-
nun her türlü hukuki uyuşmazlık için değil, sadece anayasada yer alan
korumaya ve güvenceye sahip temel haklara ilişkin ihlalin kamu gücü
tarafından kullanılarak yapılacak olmasıdır.
13
Biçim yönünden
kanun
yollarının tüketilmesi ise, ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, ey-
lem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru
yollarının tamamının yöntem, biçim, süre ve diğer koşullara (başvu-
runun karara bağlanması veya etkisiz olduğunun anlaşılması, başvu-
runun yetkili kişilerce yapılması gibi) uygun olacak şekilde bireysel
başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olmasını gerektirir.
14
Ancak vergi hukukunda, kural olarak “idari yollar” seçimlik baş-
vuru yolu olarak düzenlendiği için ilgililerin Anayasa Mahkemesi’ne
başvuruda bulunmadan önce idari yolları tüketmesi gerektiğini zorun-
lu yollar arasında sayamayacağımızı belirtmek gerekir.
15
Bu durumun
istisnasını ilk olarak, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre idari başvu-
ru yolu öngörülen
gümrük vergilerine
ilişkin uyuşmazlıklar oluştur-
12
Erdem Tahir, “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yolu ve Vergi Hukuku
Alanında Uygulama İmkanı”,
Vergi Sorunları Dergisi,
S.282, 2012, s.95.
13
Nazalı Ersin, “Anayasa Mahkemesine Vergisel Yönlü Bireysel Başvuru Hakkının
Olası Sonuçları”, Vergi Dünyası, S.377, 2013, s.41.
14
Gözübüyük-Gölcüklü, age., s.68.
15
Gümüşkaya Gamze, “Vergi Ödevlisinin Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Baş-
vurusunun Kabul Edilebilirlik Koşulları”,
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Hukuk Araştırmaları Dergisi
(Vergi Hukuku Toplantısı Özel Sayısı), Cilt:17, S.3-4,
2011, s.51.