275 / 533
Vergi Hukuku Açısından Türk Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yolu
274
Bu haklar, ancak ulusal güvenlik, kamu emniyeti, kamu düzeninin ko-
runması, suç işlenmesinin önlenmesi, sağlık ve ahlakın veya başkalarının hak
ve özgürlüklerinin korunması için, demokratik bir toplumda zorunlu tedbirler
olarak ve yasayla öngörülmüş sınırlamalara tabi tutulabilir.
Bu maddenin 1. fıkrasında sayılan haklar, belli yerlerde, yasayla konmuş
ve demokratik bir toplumda kamu yararının gerektirdiği sınırlamalara tabi
tutulabilir.
” Buna göre, vergi borcundan dolayı kişiye yurt dışına çıkış
yasağı konulması halinde bu hükme aykırılık oluşturacaktır.
Yurt dışına çıkış yasağı, vergi yükümlülerinin seyahat özgürlü-
ğüne yapılan bir devlet müdahalesi niteliği taşımaktadır.
58
Anayasa
Mahkemesi’nce; yurt dışı çıkış yasağı uygulamasının yasal dayanağı
olan 5682 sayılı Kanun’un 22. maddesinde ki “…
vergiden borcu olduğu
pasaport vermeye yetkili bildirilenlere
” şeklindeki düzenleme Anayasa’ya
aykırı bulunarak iptal edilmiştir.
59
Ancak mahkeme, iptal kararının or-
taya çıkaracağı hukuki boşluğu gidermek için kararın Resmi Gazete’
de yayımından altı ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir. İptal
kararı 08.12.2007 tarihinde resmi gazetede yayınlanmıştır.
1982 Anayasası’nın “Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti” başlıklı 23.
maddesinde “
Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir
.” hükmü
yer almaktadır. Aynı maddenin 3. fıkrasında ise “
Vatandaşın yurt dışına
çıkma hürriyeti, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturma-
sı sebebiyle sınırlanabilir.
” hükmüne yer verilmiştir.
Yine Anayasa’nın “Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılma-
sı” 13. maddesin de “
Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın
yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve
ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna,
demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük
ilkesine aykırı olamaz
.” şeklinde hüküm bulunmaktadır.
Diğer taraftan “Vergi Ödevi” başlıklı 73. madde Anayasa’nın “Te-
mel Hak ve Ödevler” kısmında yer almaktadır. Anayasa bütünü içinde
vergi ödevini düzenleyen 73. maddesi sistematik bir biçimde değerlen-
dirildiğinde, Anayasa da vergi ödevinin bir vatandaşlık ödevi olarak
kabul edildiği açıktır. Anayasa Mahkemesi kararları da bu yöndedir.
60
58
Yaltı, Billur, “Vergi Borcu Nedeniyle Yurtdışına Çıkış Yasağı”,
TBB Dergisi,
S.66,
2006, s.95.
59
Anayasa Mahkemesi 08.11.2007 tarihli E. 2007/4, K. 2007/81 Sayılı Kararı.
60
Yaltı, agm., s.110.