273 / 533
Vergi Hukuku Açısından Türk Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yolu
272
lüklerin” ile “suç isnatlarının” karara bağlanması şeklinde tahdidi ola-
rak sayıldığı anlaşılmaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken
husus, Anayasa Mahkemesi’nin de aynı şekilde AİHM’ in uyguladığı
gibi içinde bulunulan somut olayın koşullarına göre karar vermesi ge-
rektiğidir. Örneğin, “
medeni hak ve yükümlülüklerden
” bahsedilir-
ken, sadece özel hukuk medeni hak ve yükümlülüklerden değil aynı
zamanda, kamu hukuku alanında değerlendirilen vergi hukuku gibi
alanlar da dikkate alınmalıdır.
Demokrasinin temel unsurlarından biri olarak kabul edilen vergi
ödevi
53
geniş yorumlanmalı ve Anayasa Mahkemesi tarafından da aynı
şekilde adil yargılanma hakkı kapsamı içerisinde değerlendirilmelidir.
“
Suç isnatları
” açısından konuya bakılırsa, her ne kadar vergi suç-
larında uygulanacak cezai yaptırımın niteliği tartışmalı olsa da temel
olarak amaç hukuki yararın korunmasıdır. Suç, bir yandan hazine kay-
bını önlemek ve doğmuş olan vergi ziyaını telafi etmeyi de aşan amaç
taşırken, diğer yandan da kamu düzeninin bozulmasını önlemeyi ve
bozulan kamu düzeninin tesisini amaçlar.
54
İşlenen suç “idari” nitelikteyse, verilen cezalar yükümlü ya da
sorumlunun malvarlığına başvurmak şeklinde olur ve bu yaptırımlar
idari yöntemlerle uygulanır. Eğer suç “adli vergi suçu” niteliğindeyse,
hürriyeti bağlayıcı cezalara başvurulur, bu cezalardaki yaptırımlar ise
ceza mahkemeleri tarafından ve ceza usulünde yazılı usul kurallarına
uygun bir şekilde uygulanır.
55
Bu hususta yapılması gereken Anayasa Mahkemesi’nin de aynı
şekilde AİHM gibi konuya olumlu bakması, AİHS’nin 6. maddesi ile
uyumlu hale getirilen Anayasa’nın “Hak Arama Hürriyeti” başlıklı 36.
maddesinin de göz önüne alınmasıyla sonuç olarak, gerek idari dava
sürecinde gerekse adli yargılama sürecinde vergi yükümlülerinin ve
sorumlularının adil yargılanma haklarına sahip olduğunu kabul etme-
sidir.
53
Yaltı, age., s.91.
54
Şenyüz Doğan, Vergi Ceza Hukuku, Ekin Kitabevi, Bursa, 2005, s.23.
55
Edizdoğan, Nihat-Taş, Metin-Çelikkaya, Ali, Vergi Ceza ve Yargılama Hukuku,
Ekin Yayınevi, Ankara, 2007,s.77.