TBB Dergisi 111. Sayı

TBB Dergisi 2014 (111)

Tuğçe AKDEMİR

275

Bugün vergi yükümlülüğüne aykırılıklar veya vergi ödememe,

devlete değil, demokratik toplum düzeni içinde başkasının haklarına

zarar bağlamında algılanmalıdır. Nitekim AHİM, yakın tarihli sözleş-

meye aykırı bulduğu Riener Kararı’nda

, vergi borcu nedeniyle yurt

dışına çıkış yasağı ile seyahat özgürlüğüne müdahalede meşru gerek-

çeyi, “

kamu düzeni ve başkalarının hak ve özgürlüklerini koruma

” bağla-

mında değerlendirmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin yurt dışına çıkış yasağına ilişkin 5682 sa-

yılı Pasaport Kanunu’nun 22. maddesinin “ … vergiden borçlu olduğu

pasaport vermeye yetkili makamlara bildirilenlere …” hükmünü iptal

etmesinde ki en önemli gerekçe yukarıda açıklanan Anayasal hüküm-

ler çerçevesinde, yerleşme ve seyahat hürriyetinin tebliğ ile sınırlandı-

rılmayacağına ilişkindir. Yurt dışı çıkış yasağının tebliğ ile yapılama-

yacağı gibi uygulamanın tüm yasal unsurlarının yasada yerini alması

gerekmektedir. Dolayısıyla, seyahat hürriyetine ilişkin sınırlama geti-

rebilmek için, diğer bir ifade ile yurt dışı çıkış yasağı uygulayabilmek

için, referans tamamen kanun olmalıdır. Bu temel esasın ihlali iptal

gerekçelerinden birini oluşturmaktadır.

Mükellefin, vergiye ilişkin hak ve özgürlüğünü etkileyebilecek di-

ğer bir durum ise,

ayrımcılık yasağına

riayet edilmemesi oluşturmak-

tadır. Ayrımcılık yasağı, aynı hukuki durumda olanlara aynı hukuki

muamelenin uygulanmasının gereği olarak eşitlik ilkesi çerçevesinde

ele alınır.

Riener-Bulgaristan Davası 23.05.2006 tarihli No. 46343/99: “AİHM, yetkili merci-

lerin kararlarında ölçülülük ilkesini gereğince gözetmediklerini ve başvurana geti-

rilen seyahat yasağının süresi belirsiz otomatik bir tedbir olduğunu kaydetmiştir.

AİHM ayrıca ilgili hukuk ve uygulamalarda muğlaklık bulunduğunu kaydetmiş-

tir. Uzun süre devam ettirilen bu seyahat yasağı güdülen amaçla, yani söz konusu

verginin ödenmesini temin amacıyla orantılı değildi. Bu nedenle, AİHM 4 Numa-

ralı Protokolün 2. maddesinin ihlal edildiğine hükmetmiştir. AİHM, başvuranın

teoride seyahat yasağına itiraz etme olasılığı bulunmakla birlikte, uygulamada

ulusal mahkemelerin seyahat yasağının kanuna uygunluğunu yalnızca usul ba-

kımından incelediklerini ve şikayetin esasına bakmadıklarını kaydetmiştir. Dola-

yısıyla, AİHM Bulgar hukukundaki inceleme kapsamının çok sınırlı olduğundan

bahisle oybirliğiyle Sözleşmenin 13. maddesinin ihlal edildiğine hükmetmiştir.”

Yaltı, agm., s.112.

Aydoğmuş

Mahmut, “Yurtdışı Çıkış Yasağı Uygulamasında Neler Değişti?”,

Vergi Sorunları Dergisi

, S.241,2008

,http://www.vergisorunlari.com.tr/makale.

aspx?makaleno=2297, Erişim Tarihi: 19.06.2013.

Sancakdar Oğuz, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türk Yargı Sistemindeki

Konumu ve Kararların İdari Yargı Hakiminin Vereceği Kararlara Etkisi”, Danış-

tay ve İdari Yargı Günü 139. Yıl -11 Mayıs 2007, Danıştay Matbaası, Ankara, 2008,

s.219.