TBB Dergisi 111. Sayı

TBB Dergisi 2014 (111)

Hayrettin YILDIZ

281

I. Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmelerinin Tanımı ve Hukuki

Niteliği

İmtiyaz sözleşmeleri idare hukukunun yegane sözleşme tipi de-

ğildir. Bu sözleşme dışında da idare bir çok şekilde bir kamu hizme-

tini başta özel hukuk kişileri olmak üzere başka kişilere gördürebilir.

Bunlara idari sözleşmeler denir. Örnek vermek gerekirse mali iltizam

sözleşmeleri, kamu istikraz (borçlanma) sözleşmeleri, yeraltı ve yerüs-

tü servetlerinin işletilmesine ilişkin sözleşmeler, orman işletme söz-

leşmeleri, idari hizmet sözleşmeleri ve nihayet imtiyaz sözleşmeleri

birer idari sözleşmedir

. İdari sözleşmeler, kısaca konusunu bir kamu

hizmetinin yürütülmesini oluşturduğu sözleşmelerdir. Yani idare bu

sözleşme ile esasında bir kamu hukuku tüzel kişisi tarafından yerine

getirilen (getirilmesi gereken, getirilecek olan) bir işi, idari sözleşme

akdederek başka bir kişiye devretmektedir. Bu bakımdan bir sözleş-

menin idari sözleşme olarak nitelendirilebilmesi için, sözleşmenin kar-

şı tarafının bir kamu hizmetini ifa etmesi ya da bu kamu hizmetinin

ifasına doğrudan doğruya katılması gerekir

İmtiyaz sözleşmesi ise yukarıda bahsettiğimiz üzere idari sözleş-

me türlerinden sadece birisini oluşturmaktadır

. İmtiyaz sözleşmesi

(contrat de concession)

, bir özel hukuk kişisinin bir kamu tüzel kişisi ile

yaptığı sözleşme uyarınca, kullanıcılardan alınacak ücret karşılığında

bir kamu hizmetini kendi kar ve zararına olarak kurup işletmesidir

Bu tanımdan da çıkarılabileceği üzere imtiyaz sözleşmesinin dört un-

suru vardır; öncelikle her sözleşme gibi imtiyaz sözleşmesi de iki taraf-

lıdır, idare ve özel hukuk kişisinin iradelerinin uyuşmasıyla akdedilir.

İmtiyazın konusu, bir kamu hizmetinin kurulup işletilmesidir. İmtiya-

zı alan kişi bu hizmeti hizmetten yararlanacak olan üçüncü kişilerden

Gözler Kemal-Kaplan Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, Ekin Yayınları, 14. Baskı,

Bursa, 2013, s. XIX

Günday Metin, İdare hukuku, İmaj Yayınevi, 10. Baskı, Ankara, 2011, s. 186

Bununla beraber hem yargı kararlarında hem doktrinde imtiyaz sözleşmesinin ta-

nımında yanlışlık yapılmaktadır. Yargı kararlarında imtiyaz sözleşmesinin tanımı

yapılırken “bir kamu hizmetinin uzun bir süre boyunca bir özel kişiye gördürül-

mesi” şeklinde tanım yapılmaktadır. Ancak yukarıda gördüğümüz gibi bu tanım

kamu hizmeti imtiyaz sözleşmesinin tanımı değil, genel olarak idari sözleşmenin

tanımıdır. Kemal Gözler yargı kararlarındaki bu yanlış ısrarı “imtiyaz saplantısı”

olarak nitelendirmektedir. İmtiyaz saplantısı için bkz. Gözler Kemal-Kaplan Gür-

sel, İdare Hukuku Dersleri, op.cit,, s. 575

Gözler Kemal-Kaplan Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, op.cit,, s. 559