TBB Dergisi 111. Sayı

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama

üçüncü kişilerin hakları ve özgürlükleri bakımından da etki doğurma-

sından ileri gelmektedir. Ancak dikkat edilmelidir ki, ceza hukukuyla

sınırlamaya maruz kalan, kişilerin düşünceleri değil, bu düşüncelerin

açığa vurulmuş yani ifade edilmiş hâlidir

Biz de, ifade özgürlüğü ile ilişkisi bakımından da anlamını orta-

ya koyabilmek adına, bu özgürlüğe ilişkin sınırlama şeklinde nitelen-

dirilebilecek bir düzenleme olarak, TCK md. 216’daki

“Halkı kin ve

düşmanlığa tahrik veya aşağılama”

suçuna

ışık tutmaya çalışacağız

. Söz

konusu suçun düzenlemesi şu şekildedir

“Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama

Madde 216- (1) Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakı-

mından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve

düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu nedenle kamu güvenliği açısından

açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması halinde, bir yıldan üç yıla kadar

hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge

farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis

cezası ile cezalandırılır.

(3) Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılayan

Sulhi Dönmezer, “Düşünce ve Kanaat Hürriyetinin Sınırı; Hürriyetlerin Özü-

ne Dokunan Sınırlamalar (Mahkeme Kararları Kroniği – Anayasa Hukuku)”,

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl:1963, C: XXIX, S.: 3, s. 772;

İzzet Özgenç, “Suç Teşekkülü, Düşünceyi Açıklama ve Örgütlenme Hürriyeti”,

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl:1997, C: LV, S.: 3, s. 60.

765 Sayılı TCK / Madde 312- …Sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklı-

lığına dayanarak, halkı birbirine karşı kamu düzeni için tehlikeli olabilecek bir

şekilde düşmanlığa veya kin beslemeye alenen tahrik eden kimseye bir yıldan üç

yıla kadar hapis cezası verilir.

Halkın bir kısmını aşağılayıcı ve insan onurunu zedeleyecek bir şekilde tahkir

eden kimseye de birinci fıkradaki ceza verilir.

Yukarıdaki fıkralarda yazılı suçlar 311’inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen

araçlar veya şekillerle işlendiğinde verilecek cezalar bir katı oranında artırılır.

Bu maddenin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ifade özgürlüğü konusunda

birçok ihlal kararı verdiği 765 sayılı TCK’deki 312. maddenin karşılığı olarak, bu

konudaki AİHM içtihatları da dikkate alınarak, unsurları daha açık şekilde dü-

zenlenmiş olması nedeniyle, Türkiye’de ifade özgürlüğünün genişletilmesi süre-

cinde özel bir anlama sahip olduğu kabul edilmektedir. Bkz.: Hasan Sınar, “Yeni

Türk Ceza Kanununda İfade Özgürlüğü”, Beiträge zum deutschen und türkisc-

hen Strafrecht und Strafprozessrechts, Yay. Haz.: Walter Gropp, Bahri Öztürk,

Adem Sözüer, Liane Wörner, Nomos, 2010, s. 299.