351 / 413
Yeşilçam’dan Popüler Hukuk Kültürüne Mesajlar
350
4.4.“İyi”lere Beşeri Adalet, “Kötü”lere İlahi Adalet
Duruşmalarda eylemine kamu vicdanında meşruiyet atfedilen
suçlu için uygulanabilir hafifletici yasa maddeleri varken, adaleti ya-
nıltan kötüler, toplumun namus normlarına uygun şekilde yaşamayan
kadınlar ve kötülerin kötülükleri nedeniyle de olsa namusu kirlenen
kadınlar için, ilahi adalet yerini bulur ki bu da genelde ölüm olur.
Böylece kötü, namussuz, namusu kirletilmiş insanlar filmin sonunda
filmin kahramanlarının hayatından ilelebet çıkartılırlar. Filmde söy-
lendiği gibi:
“Allah’ın adaleti tecelli edecek(tir).”(Ekmekçi Kadın-1965)
Sanığın az ceza alması ya da hiç ceza almaması, izleyicide sevinç
yaratır. Mahkeme salonunda sarılmalar gözlenir. Mahkemede iyiler
için adalet vardır:
Kötüler suçlarını itiraf ederler fakat kötüleri bekleyen yaygın son
ölümdür. Böylece kötüler için ilahi adalet yerini bulur.
SONUÇ
Friedman tarafından hukuk kültürü; bir toplumdaki insanların
hukuk konusunda sahip olduğu fikirler, değerler, davranışlar olarak
tanımlanır ve hukuk kültürünü reel hukuk kültürü, popüler hukuk
kültürü olmak üzere ikiye ayrılır. Reel hukuk kültürü, hukukçuların
hukuka dair kültürüdür. Popüler hukuk kültürü ise hukukçu olmayan-
ların hukuka dair kültürüdür. Friedman hukuk kültürünü bu şekilde
ikili bir ayrıma tabi tutmuştur ancak hukukçuların da hukukçuluğu
meslek edinmeden önce diğer gruba dâhil oldukları unutulmamalıdır.
Bu suretle reel hukuk kültürünün öncesi popüler hukuk kültürü oldu-
ğundan reel hukuk kültürünün de popüler hukuk kültürü temelinde
yükseldiği söylenebilir. Friedman’ın hukuk kültürü tanımı ve popüler
hukuk kültürü ile ilgili açıklamalarından yola çıkarak popüler hukuk
kültürü şu şekilde tanımlanabilir:
“Toplumdaki bireylerin bizzat muhatap olarak veya muhatap olanlardan
dinleyerek, roman, sinema filmleri, gazete, TV programı, internet gibi kitle
iletişim araçları aracılığıyla hukuk kurumları ve uygulamalarına ilişkin kendi-
lerine aktarılan her tür ileti sonucunda edindikleri hukuk bilgisidir.”