95 / 413
Beccaria’nın Hapis Cezasına Bakışı Üzerine Bir Değerlendirme
94
Bu çalışmada, esas ününü ölüm cezasının kaldırılması hakkında-
ki görüşlerine borçlu olan düşünürün ölüm cezası hakkında görüşleri
değil, bu cezanın yerine önerdiği hapis cezasına nasıl baktığı incele-
necektir.
Beccaria’nın
Suçlar ve Cezalar Hakkında
adlı eserinde hapis cezasıy-
la ilgili olarak ileri sürdüğü görüşlerini anlamak, yazarın düşün dün-
yasını şekillendiren çağa ışık tutmakla mümkün olacaktır. Bu nedenle
Beccaria’nın hapis cezasına ilişkin görüşlerini incelemeden önce, ese-
rin ortaya çıktığı dönem üzerinde durulacaktır. Genel olarak cezalar
ve cezaların amacına ilişkin düşünceleri de kısaca incelenecektir.
I. Aydınlanma Çağı Düşünürü Beccaria
Avrupa’da, 18. yüzyılda, başta Montesquieu, Bentham, Rousseau,
olmak üzere düşünürler, İlk Çağ ve Orta Çağ boyunca dinsel ve siya-
sal baskıların bir ürünü olan, insan onurunu göz ardı eden, aşırı katı
cezalara ve monarşinin keyfi cezalandırma sistemine karşı çıkmışlar-
dır. Akılcılık ve rasyonalite düşüncüleri üzerinde yükselen ve suçu
rasyonel bir tercih olarak gören güçlü bir fikir akımının doğmasına
neden olmuşlardır.
2
Aydınlanma Çağı düşünürleri, hürriyet kavramının insanın sahip
olduğu en temel varlığı olduğunun altını çizmişlerdir.
3
Hürriyet en üs-
tün hukuki değer olduğundan, kişinin hürriyetinden yoksun kılınma-
sı ona verilecek en ağır cezadır. Bu felsefeciler için işkence insan haysi-
yeti kavramı ile bağdaşmamaktadır. Bu yüzdendir ki cezalar, vücuda
değil ruha uygulanmalıdır.
4
Montesquieu,
Kanunların Ruhu
adlı eserinde, cezanın suçla oran-
tılı olması fikrine üstünlük tanımaktadır. Ceza hürriyetin zıddıdır,
acımasız ve keyfi cezalara yerine cezalar belirli ve ılımlı olmalıdır.
5
Rousseau’ya göre ise Toplumsal Sözleşme’ye rıza gösteren özgür birey,
2
Georges Picca, La criminologie, 8
e
édition, PUF, Paris, 2009, s. 84.
3
Jacques Leauté, Les prisons, PUF, Que sais-je?, Paris, 1968, s. 9.
4
Michel Foucault, Surveiller et punir , Gallimard, Paris, 1975, s. 163.
5
Ülker Gürkan, “Montesquieu ve Kanunların Ruhu”, AÜHFD, cilt 40, sayı 1,1988,
s. 24;Pierre-Henri Bolle, “L’effet Montesquieu”, Erdoğan Teziç’e Armağan, Beta
Yayınevi, İstanbul, 2007, s. 25.