98 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Emine Eylem AKSOY RETORNAZ
97
yararına hürriyetinin olabildiğince küçük bir kısmını topluma terk
eden bireyin güvenliğinin ve toplumun esenliğinin korunması
17
ve
toplumun diğer üyelerinin hürriyetlerini tehdit edenleri bastırmaktır.
B. Cezaların Amacı
Montesquieu’nün tümevarımsal ve deneysel yaklaşımını ve
Rousseau’nun toplumsal sözleşmeye ilişkin görüşlerini yorumlayarak,
ceza verme hakkının kaynağını toplumsal sözleşme ve ortak yarar ek-
senine oturtan Beccaria, bu görüşünün bir sonucu olarak faydacılık ve
cezaların hafifletilmesi kavramlarını geliştirmiştir.
18
Beccaria,
Suçlar ve Cezalar Hakkında
adlı eserinde tıpkı Montesqu-
ieu gibi suçları sınıflandırmaktadır. Beccaria’ya göre en ağır suçlar
topluma karşı işlenen suçlardır, bu suçları kişilere karşı suçlar izler,
son sırada ise toplumun huzuruna karşı işlenen suçlar yer almaktadır.
Ancak cezalar bakımından böyle bir sınıflandırmaya rastlamak müm-
kün değildir. Eserin bölümleri arasında gezinirken Beccaria’nın hapis
cezasını, zorla çalıştırmayı, gönüllü sürgünlüğü ceza olarak benim-
sediği görülür. Buna karşın, cezaların çeşitlerine veya para cezasının
miktarına ilişkin esaslar metinde yer almamaktadır.
19
Beccaria’nın ceza hukuku felsefesi her şeyden önce önlemeye da-
yalıdır.
20
Düşünür için cezanın amacı gelecekte işlenmesi muhtemel bir
suçun önlenmesidir. Beccaria cezadan geleceğe yönelik bir fayda bek-
ler. Suç işlendiği için değil gelecekte suç işlenmesinin önlenmesi için
ceza verilmelidir. Düşünüre göre, cezanın genel önleme amacı ve özel
önleme amacı olmak üzere iki temel amacı vardır. Cezanın özel önleme
amacı suç işleyen bireyin tekerrür etmesini önlemektir. Cezanın genel
önleme amacı ise diğer vatandaşların suç işlemesini engellemektir.
21
17
Larrère, s. 111; Dönmezer/Erman, s. 52; Michel Porret, Beccaria. Le droit de punir,
Michalon, Paris, 2003, s. 46.
18
Sami Selçuk, Beccaria’nın İnsanlığa Bildirisi, İmge Kitabevi, Ankara, 2004, s. 32;
İlhan Üzülmez, “Ceza Sorumluluğunun Esası ve Cezalandırmanın Amacına Dair
Düşünce Hareketleri”,
Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi
, C. V,
S. 1-4, 2001, s. 266.
19
Pierre Lascoumes, “Beccaria et la formulation d’un ordre public moderne” Bec-
caria et la culture juridique des Lumières, études rassemblés par Michel Porret,
Droz, Genève, 1997, s. 116.
20
Porret, Le droit de punir, s. 47.
21
Mario A Cattaneo, “Les fondements philosophiques de la fonction de la peine
chez Beccaria”, Beccaria et la culture juridique des Lumières, études rassemblés