184 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Hakan Sabri ÇELİKYAY
183
İzleme kurul üyelerini, yukarıda belirtilen seçilme yeterliliğine
sahip kişiler arasından adli yargı adalet komisyonu oy birliği ile seç-
mektedir. Adli yargı adalet komisyonu, izleme kurulu üyelerini re’sen
seçebileceği gibi, o yerdeki ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarının görüşünü alarak ya da o yerin en büyükmülki amirinin
yardımıyla belirlenecek olanlar ile doğrudan başvuranlar arasından
da seçebilir. Bu şekilde seçilen izleme kurulu üyeleri adalet komisyonu
önünde, kanunda belirlenen şekilde ant içerek göreve başlarlar (md.5).
Kurul üyelerinin adli yargı adalet komisyonu tarafından seçilme-
si, kurulun bağımsızlığı açısından eleştiri konusu yapılabilmektedir.
Ancak, kurul üyelerinin tümüyle sivil toplum kuruluşları tarafından
oluşması kabul edilse bile, bu kez sınırlı üyeye sahip bu kurullarda
sivil toplum kuruluşlarının ne şekilde temsil edileceği sorusu günde-
me gelmektedir. Ayrıca, tümüyle sivil toplum kuruluşları tarafından
seçilen kurullar biçiminde örgütlenmeler ülkemizdeki insan hakları
kurumları açısından yaygın bir uygulama da değildir. Mevcut düzen-
lemeye göre kurul üyelerinin bağımsız hâkim ya da savcı statüsünden
bulunan görevliler tarafından atanması, kurulun herhangi bir idari
makam tarafından atanmasına nazaran daha güvenceli bir yapılanma
sayılmalıdır. Özellikle, kurula seçilebilmenin isteğe bağlı olması da bu
kurulları, benzer nitelikteki diğer kurullardan ayırmakta ve bağım-
sızlığını güçlendirmektedir. Bu bağlamda, insan hakları ihlallerine
ilişkin iddiaları inceleme görevi de bulunan İl ve İlçe İnsan Hakları
Kurulları’nın üyelerinin, kurumları tarafından görevlendirilmeleri
58
bu kurulların etkin çalışması açısından sorun yaratacak niteliktedir.
İzleme kurullarının görev ve yükümlülükleri ise kanunun 5712
sayılı yasa ile değişik 6. maddesinde şu şekilde sıralanmaktadır: Ceza
infaz kurumları ve tutuk evlerindeki infaz ve ıslah uygulamalarına
ilişkin işlem ve faaliyetleri yerinde görmek, incelemek, yönetici ve gö-
revlilerden bilgi almak, hükümlü ve tutukluları dinlemek; ceza infaz
kurumları ve tutukevlerinde infaz ve ıslah, hükümlü ve tutukluların
58
İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Hakkında
Yönetmelik md.5, md.6. RG. 23.11.2003, Sayı 25298. Bu kurullardaki üyelerin be-
lirlenmesinde daha önce kamu kuruluşları ağırlıklı bir yapılanma esas alınmışken
(İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Hakkın-
da Yönetmelik, RG. 02.11.2000, Sayı 24218), yeni yönetmelikte nispeten “sivil” bir
oluşuma yer verilmiştir.