TBB Dergisi 113. Sayı

TBB Dergisi 2014 (113)

Gökhan ALBAYRAK

Fakat “anayasal dilin” uluslararası hukuk çalışmalarında kulla-

nılması doktrinde bir kafa karışıklığı da yaratmıştır, zira bir hükü-

metler arası örgütün hukukunun anayasallaşması veya uluslararası

toplumun hukukunun anayasallaşması konusunda yeteri kadar ayrım

yapılmamaktadır.

Makalede üzerinde durulacak konu, uluslararası

toplum bağlamında bir anayasal hareketin var olup olmamasıdır.

Bu bakımdan makalemizde küresel anayasacılık fikrinin gelişimi-

ne, temel kavramlara, uluslararası toplum söylemiyle küresel anayasa-

cılık arasındaki bağlara ve tartışmanın günümüzdeki seyrine bakıla-

caktır.

1.Anayasa ve Anayasacılık Kavramları

Küresel anayasacılık kavramını anlayabilmek için anayasa ve

anayasacılık kavramlarının anlamına bakmak gerekir. Anayasa ve

anayasacılık kavramları birbirleriyle sıkı ilişkileri olan kavramlar ol-

malarına rağmen aralarında farklar bulunmaktadır. Anayasa şekli

anlamda diğer olağan kanunlardan farklı ve daha zor bir şekilde de-

ğiştirilebilen ve daha üst konumda olan, maddi anlamda ise toplumun

organları ve yasama ilkeleri haricinde gelecek hukuk kurallarının da

sınırlarını çizen üstün normdur.

Anayasacılık ise bir harekettir ve bir

anayasanın var olmasıyla birlikte bu anayasanın içeriği ile de ilgilenir.

Mutlak iktidarın bir parlamento ile sınırlandırılması, tarafsız mahke-

meler tarafından adil bir yargılanma, insan haklarının genişletilmesi,

geliştirilmesi ve korunması gibi talepler bu hareketin içeriğini belir-

ler.

Anayasaya sahip her devlet anayasacılık hareketinin taleplerini

karşılamayabilir ve bu anlamda “anayasal devlet” olmayabilir. Anaya-

sacılığın tanımı bir yazar tarafından şu şekilde verilmiştir:

“…,

anayasacılık, daha somut olarak, devletin temel işlevlerinin farklı or-

gan veya makamlar arasında paylaştırılmasını, temel hakların anayasal olarak

tanınıp güvence altına alınmasını, devlet iktidarının belli hukuk kurallarına

Bardo Fassbender, “The Meaning of International Constitutional Law”, Transna-

tional Constitutionalism, ed. Nicholas Tsagourias, Cambridge University Press,

New York, 2007, s. 311

Hans Kelsen, General Theory of Law and State, Transaction Publishers, New Jer-

sey, 2006, ss. 124-126

Mümtaz Soysal, Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1979, ss. 10-11