25 / 341
Uluslararası Hukukta Küresel Anayasacılık Tartışması
24
Bir toplumun ortaya çıkmasında üyelerinin ortak çıkarlarının ku-
rucu bir etkisi vardır. Grubun üyeleri güvenlik, beslenme veya ortak
gelecek planları vb. bağlamında birbirlerine yakınlaşırlar. Bu yakınlaş-
ma bir “biz” ve “kendi” algısı yaratır. Uluslararası ölçekte de devletler
arasında tarihin son yüzyıllarında belli ortak çıkarlar görülmeye baş-
lamıştır ve bu durum uluslararası toplumun
14
oluşmaya başladığı yö-
nündeki tespitleri de beraberinde getirmiştir. Uluslararası alanda bir
dayanışma ve birleşme gücünü sağlayan ortakmenfaatlerin olduğu gö-
rülebilmektedir ve bu menfaatlerin gerçekleştirilmesi için tüm toplum
üyeleri çaba sarf etmek zorundadır.
15
Dolayısıyla bu menfaatlere zarar
veren devletlerin topluma karşı
erga omnes
yükümlülükleri mevcuttur.
İngiliz Okulu’nun en önemli temsilcilerinden Hedley Bull uluslararası
toplumun kuruluşunda ortak çıkarlara ve değerlere vurgu yapmak-
tadır.
16
Aynı okulun görüşlerinde uluslararası toplum, ortak kurallar
ve kurumlar tarafından şekillenir.
17
Uluslararası hukuk, uluslararası
toplumun ortak menfaatleri etrafında uzlaşılarak oluşur ve uygulama
gücü buradan gelir. Ayrıca son yıllarda uluslararası alanda insanlığın
ortak mirası, ortak kaygı, küresel kamusal mallar gibi söylemler bir
meşruluk ve ortaklık zeminin oluştuğunu göstermektedir.
18
Bi r
hükümetin olmadığı uluslararası alanda oluşan uluslararası hukukun
bu bakımdan iç hukukla ayrılan bir yönü, iç hukukun çoğu zaman
hükümet tarafından sosyal politika aracı olarak kullanılmasına rağ-
men uluslararası hukukun böyle bir özelliğinin yok denecek kadar
az olmasıdır.
19
Uluslararası toplumun hukuku içerisinde gelişecek bir
anayasada da sözü edilen özellik çok sınırlı olarak mevcut olacaktır.
14
Sosyolojide topluluk(gemeinschaft) ve toplum(gesellschaft) arasındaki ayrım Fer-
dinand Tönnies’den beri geliştirilmeye çalışılsa da yazımızda toplum kavramı her
ikisi arasında bir ayrım yapmayacak şekilde kullanılmaktadır.
15
Hakkı Hakan Erkiner, “Uluslararası Topluluk Kavramı”,
Marmara Üniversitesi Hu-
kuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi
, Cilt. 16, S.1-2, 2010, ss. 49-50
16
Hedley Bull, The Anarchical Society: A Study of Order in World Politics, Macmil-
lan, London,1977, s. 13
17
Balkan Devlen ve Özgür Özdamar, “Uluslararası İlişkilerde İngiliz Okulu Kura-
mı: Kökenleri, Kavramları ve Tartışmaları”, Uluslararası İlişkiler, Cilt.7, Sayı. 25,
2010, s. 48
18
Daniel Bodansky, “What’s in a Concept? Global Public Goods, International Law
and Legitimacy”, European Journal of International Law, Vol.23(3),2012, ss. 651-
668
19
Peter Wilson, “The English School’s Approach to International Law”, Theorising
International Society: English School Methods, Ed.Cornelia Navari, Palgrave,
New York, s. 169