24 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Gökhan ALBAYRAK
23
anayasa kavramına uluslararası hukukun bütüncül bir hukuk siste-
mi olduğunu vurgulamak için başvurmaktadır. Ayrıca uluslararası
hukukun iç hukuktan üstün olduğunu savunarak monist bir çizgiyi
benimsemiştir.
11
Daha sonraki çalışmalarında Verdross özsel olarak
uluslararası hukuk kurallarına bakmıştır. Verdross’a göre uluslarara-
sı alanda ortaya çıkan kuralların istisnasız hepsi devletlerin rızasına
dayanmaz. Bazı çok önemli kurallar, devletlerin çıkarlarından ve rı-
zalarından bağımsız olarak uluslararası toplumun çıkarlarına yöne-
liktir.
12
Bu kurallar
jus cogens
olarak adlandırılır. Verdross’un
jus cogens
tasarımı anayasacılık görüşlerinin de bir yansımasıdır. 1937 yılı gibi
çok erken bir tarihte yayınladığı makalesinde uluslararası toplumun
etiğine zarar veren (
contra bono mores
) antlaşmaların geçerli olamaya-
cağını ve uluslararası alanda temel bazı kuralların olduğunu öne sür-
mekteydi.
13
Verdross’un çalışmaları yıllar sonra Viyana Antlaşmalar
Hukuku Sözleşmesi’ne de yansımış ve
jus cogens
nitelikte normlar po-
zitif hukukta da kabul edilmiştir.
Emredici nitelikte kuralların varlığının kabul edilmesi küresel ana-
yasacılık görüşlerine de güç katmıştır. Bu yüzden Alfred Verdross’un
görüşleri daha sonraki uluslararası hukuk çalışmalarını da etkilemiş-
tir. Uluslararası hukuk doktrininde “uluslararası toplum okulu”nun
doğması bakımından bir öncül olmuştur.
3.Uluslararası Toplum ve Uluslararası Hukuk: Anayasa
Düşüncesi için Bir Başlangıç
Roma hukukundan kalan “
ubi societas ibi jus
” sözü toplum ve hu-
kuk kavramlarının birbirine ne kadar bağlı olduğunu gösterir. Sürekli
ilişkiler kuran insan grupları bir süreç sonunda toplum halinde algı-
lanır. Siyasal düşüncede de ortaya konulduğu gibi belli ihtiyaçlar in-
san gruplarını bir toplumsal sözleşme etrafında birleştirir. Toplumsal
sözleşme fikirleri günümüzün sosyal bilim anlayışında hala etkisini
göstermektedir.
11
Bruno Simma, “The Contribution of Alfred Verdross to the Theory of Internatio-
nal Law”, European Journal of International Law, Vol.6,1995,s. 45
12
Aoife O’Donoghue, “Alfred Verdross and the Contemporary Constitutionalism
Debate”, Oxford Journal of Legal Studies, October 2012,ss. 8-10
13
Alfred Verdross, “Forbidden Treaties in International Law”, American Journal of
International Law, Vol.31,1937,ss. 571-577